Film en wetenschap komen samen op het InScience Festival. Enny Das, hoogleraar Communicatie en beïnvloeding aan de Radboud Universiteit, leidt op het festival in Lux een experiment waar gemeten wordt hoe kijkers reageren op een ontroerende film.

Een ‘hartverscheurend filmexperiment’, zo heet het onderzoek dat hoogleraar Enny Das doet op het InScience Filmfestival in Lux. Tijdens twee korte films van in totaal een half uur wordt de hartslag van de kijkers gemeten. Na afloop krijgen de bezoekers gelijk te zien hoe hun hart reageert op ontroering.

Vanwaar dit experiment?

‘Het is onderdeel van een groter NWO-project waarin we onderzoeken waarom mensen graag naar films kijken die gaan over sterven en lijden. We weten dat mensen er een hekel aan hebben om in het dagelijks leven aan de dood te denken, dus deze fascinatie voor dergelijke films is opvallend. We willen weten waar mensen naar op zoek zijn. Willen ze vertrouwder raken met de dood of willen ze via de film iets leren over de dood?’

Aan wat voor films moet ik dan denken? Horror, zombies, actiefilms?

‘Nee, wij kijken specifiek naar sterven en lijden in combinatie met ontroering. Dat is een complexe emotie die zowel positief als negatief is. Mooi en verdrietig tegelijk.’

‘Er zijn wetenschappers die vinden dat je een experiment zo strak mogelijk moet reguleren’

Dus dat soort films krijgen de bezoekers bij jullie in Lux te zien?

‘Ja, ontroerende films. Maar ik kan nog niet verklappen welke films dat precies zijn. Je krijgt een hartslagmeter tijdens het kijken en na afloop krijg je een eerste indicatie hoe die hartslag varieerde tijdens de films.’

Moeten deze experimenten niet in een laboratoriumsetting gebeuren om randfactoren uit te schakelen?

‘Er zijn wetenschappers die vinden dat je een experiment zo strak mogelijk moet reguleren. Ik vraag me echter af of mensen dan wel reageren zoals ze in het echte leven doen. In een filmzaal met anderen zullen ze wellicht meer op elkaar reageren, maar dat is in de realiteit ook zo.’

‘Misschien gaan we dat ook zien in de resultaten, als we groepen met elkaar vergelijken. Door mensen mee te nemen in het onderzoek, neem je de proefpersonen ook serieuzer en raken ze meer betrokken. Zo’n volle filmzaal is een unieke kans voor ons als onderzoekers.’

‘Dit is een opstapje naar een volgend experiment’

Welke plaats neemt dit experiment in bij het grotere NWO-onderzoek?

‘Dit is eigenlijk een soort spin-off. We hebben straks enorm veel data, omdat de meters tien metingen per seconde doen gedurende een half uur, en dat bij iedere deelnemer. Daarna gaan we de patronen bekijken en uiteindelijk zullen we dat beschrijven in een wetenschappelijk artikel. Het is daarnaast een opstapje naar een volgend experiment dat we in het najaar hebben gepland waarin we nog dieper op ontroering in gaan en het Tragic Film Festival organiseren.’