Dertig jaar geleden viel de Berlijnse Muur. Zijn Oost- en West-Duitsland inmiddels één, of bestaat de Muur in de gedachten van de Duitsers nog steeds? Op die vraag geeft Maurits Meijers vanmiddag antwoord in een actualiteitencollege. Wij stelden de docent politicologie alvast drie vragen.

De extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) is vooral populair in Oost-Duitsland. Is dat te verklaren door de eerdere scheiding tussen Oost en West?

‘Ik denk dat daar zeker een relatie tussen bestaat. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die opgegroeid zijn onder een autoritair regime, op latere leeftijd minder positief staan tegenover een democratisch systeem. Het is daarom begrijpelijk dat veel mensen in Oost-Duitsland minder liberale waarden hebben. Ook werd er in Oost- en West-Duitsland anders omgegaan met de collectieve herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. In West-Duitsland had je een proces van denazifizierung, waarin nazi’s uit belangrijke politieke en andere maatschappelijke posities werden geweerd en nationaalsocialistische invloeden uit de samenleving werden gehaald. Ondertussen werd in het Oosten gezegd dat de Tweede Wereldoorlog de schuld was van de kapitalisten. Illiberaal gedachtegoed was sterk aanwezig in Oost-Duitsland, waardoor liberale waarden zoals democratie en bijvoorbeeld rechten van minderheden na de val van de Muur minder makkelijk voet aan de grond kregen.’

De politicoloog Francis Fukuyama zegt dat je de val van de Muur kunt zien als het ‘einde van de geschiedenis’, omdat het liberalisme hierna geen tegenstanders meer zou hebben. Ben je het daarmee eens?

‘Dat is nogal een eenzijdig en optimistisch beeld. Neonazisme is in Duitsland nog steeds een groot probleem. Verder is er nog sprake van een brain drain in Oost-Duitsland: veel hoogopgeleiden vertrekken naar grotere, vaak West-Duitse steden. Hoewel er veel geld gepompt wordt in de regio, blijft de Oost-Duitse economie achter. Ook daardoor leeft het verschil tussen Oost en West nog. Oost-Duitsers hebben het gevoel dat ze achtergebleven zijn. Er zijn dan ook nog mensen die nostalgisch zijn naar het communistische verleden.’

Is de val van de Muur dan wel iets positiefs geweest?

‘Dat ligt natuurlijk aan wie je het vraagt. Zelf denk ik dat de voormalige DDR nu objectief gezien meer vrijheden heeft dan in de tijd vóór de val van de Muur. Natuurlijk is dat goed nieuws, maar daarmee is een groot deel van de huidige structurele problemen nog niet opgelost.’

Het actualiteitencollege van Radboud Reflects is op 7 november van 12.30 tot 13.15 in het Collegezalencomplex. Naast Maurits Meijers gaat gespreksleider Frank van Caspel ook in gesprek met Yvonne Delhey, universitair docent Duitse letter- en cultuurkunde. Peter van der Heiden spreekt een column uit.