Volgens milieuwetenschapper Ad Ragas is het milieu te belangrijk om aan individuele keuzes over te laten. Hij is blij dat de Radboud Universiteit werk maakt van een vliegbeleid. ‘Er moet een normverandering optreden in de samenleving.’

Voor congressen ver van huis stapt Ad Ragas nog steeds een zestal keer per jaar in het vliegtuig. Naar Brussel, Parijs en Berlijn reist de hoofddocent Environmental Science, die in de programmaraad duurzaamheid van de universiteit zit, met de trein.

De milieuwetenschapper vindt het goed dat de Radboud Universiteit beleid wil formuleren om het vlieggedrag van haar medewerkers terug te dringen. ‘Op korte afstanden moet de trein de norm worden. Als universiteit mag je wel verwachten dat je medewerkers voor reizen naar Parijs en Berlijn niet in het vliegtuig stappen. Het is te vrijblijvend om die keuze over te laten aan individuele medewerkers.’

Waarom kan dat niet?

‘Laat me een voorbeeld geven dat niet uit het milieu komt. We discussiëren al tien à vijftien jaar over hoe je gezond gedrag van mensen kunt stimuleren. Iedereen is het erover eens dat het hartstikke ongezond is om suikerhoudende dranken zoals cola te drinken, maar ondanks de vele gezondheidscampagnes passen mensen hun gedrag niet aan. Tot men in Engeland de cola met suiker 10 cent duurder maakte dan suikervrije cola: de verkoopcijfers van suikervrije dranken gingen meteen fors omhoog.’

‘Als je het enkel van voorlichting moet hebben en de keuze aan de mensen laat zonder financiële prikkel of een stukje dwang, dan verandert er niet veel. Als organisatie moet je het heft in eigen handen nemen.’

Moet het vliegbeleid van de universiteit uitzonderingen toelaten voor korte afstanden of is dat een slecht idee?

‘Uitzonderingen moeten mogelijk zijn. Je moet altijd luisteren naar de argumenten die mensen hebben om wel nog op korte afstanden te vliegen. Laten we in eerste instantie maar eens ervaring opdoen met zo een systeem als aan de UGent. Op basis van die ervaringen zullen er betere richtlijnen komen, net zoals in de rechtspraak jurisprudentie tot stand komt. Maar eigenlijk is het in de eerste plaats aan de overheid om maatregelen te nemen.’

Wat zou de overheid dan moeten doen?

‘Uit alle onderzoeken blijkt dat financiële prikkels het best werken. We moeten de milieukosten dus op één of andere manier doorrekenen in de vliegtickets. Het is absurd dat kerosine nog steeds onbelast is, terwijl we op de diesel in onze auto een forse belasting betalen.’

‘In de kerstvakantie ben ik met mijn gezin naar Mallorca gevlogen’

Ragas doet een bekentenis. ‘In de kerstvakantie ben ik met mijn gezin naar Mallorca gevlogen. Dat is hartstikke slecht voor het milieu, maar ik wilde wat uitrusten en warm weer. Een retour kostte maar zestig euro, dat is heel verleidelijk. Maar als je rekening houdt met alle secundaire effecten van het vliegen, zou zo een ticket honderd euro duurder moeten zijn.’

Voelt u op zo’n moment geen vliegschaamte?

‘Iedere keer als ik vlieg, denk ik: dit is niet goed. Er moet een normverandering optreden in de samenleving. Zoals we niet meer roken in een restaurant, moeten we stoppen met vliegen op korte afstanden. Tegelijk moeten er betere alternatieven komen. Als videoconferenties in de buurt zouden komen van een fysieke ontmoeting, hoef je niet naar Athene voor een congres.’

‘Bij de Albert Heijn denk ik iedere keer opnieuw: zou ik nu een gewone paprika kopen of een biologische? Zo moet je iedere dag wel duizend keuzes maken. Keuzes maken is goed voor het bewustzijn, maar als het er te veel worden, dan wordt het een belasting. Dat maakt het leven zo moeilijk. Er is inmiddels voldoende milieubewustzijn in de samenleving. Het wordt nu tijd om de norm te veranderen: we maken de milieuvriendelijke producten goedkoper dan de andere, of we maken alle producten milieuvriendelijk. Het milieu is te belangrijk om aan individuele keuzes over te laten.’