Nederlandse universiteiten zijn bereid om minder internationale studenten toe te laten, op voorwaarde dat de politiek de dreiging van een ‘taaltoets’ voor bacheloropleidingen wegneemt. De verwachting is dat in Nijmegen wel nog een beheerste groei van het aantal internationale studenten mogelijk is.

De Tilburgse opleiding econometrie wordt Nederlandstalig, net als alle psychologieopleidingen in de Randstad. Dat staat te lezen in een persbericht van de Universiteiten van Nederland. Bovendien willen de universiteiten in het hele land minder studenten toelaten bij Engelstalige bacheloropleidingen.

Alles bij elkaar komen er straks tweeduizend internationale wo-bachelorstudenten minder, vergeleken met het piekjaar 2022-2023, zeggen de universiteiten, zodat er circa 16.766 internationale eerstejaars overblijven. De daling is overigens al ingezet: het zijn er in het huidige studiejaar al ongeveer 700 minder.

Want de komst van buitenlandse studenten levert hier en daar problemen op, erkennen de universiteiten. Sommige opleidingen worden te groot en in bepaalde steden is er eigenlijk ook te weinig studentenhuisvesting. In Nijmegen daarentegen zou nog een beheerste groei van het aantal internationale studenten mogelijk zijn (zie kader).

Voorwaarde

Maar ze stellen wel één voorwaarde voor deze ‘zelfregie’. Het kabinet moet de ‘toets anderstalig onderwijs’ voor bestaande bacheloropleidingen schrappen.

Eigenlijk wil het kabinet het hele Engelstalige bacheloronderwijs door de zeef halen: is het wel doelmatig of kan het beter in het Nederlands? Elke opleiding zou zich moeten verantwoorden. Dat is onderdeel van het wetsvoorstel Internationalisering in Balans.

Met een vermindering van het aantal Engelstalige opleidingen (en dus het aantal internationale studenten) wilden PVV, VVD, NSC en BBB aanvankelijk 293 miljoen euro per jaar bezuinigen. Na een compromis met de christelijke oppositie en JA21 werd dat 168 miljoen euro per jaar, waarvan meer dan 60 procent voor de universiteiten en de rest voor het hbo.

Amputatie

Voor nieuwe opleidingen kun je die taaltoets wel invoeren, erkennen de universiteiten, maar voor het huidige aanbod is dat zinloos. Het levert alleen maar bureaucratie op en het stort het hoger onderwijs in onzekerheid: je bent al snel een paar jaar verder voordat je weet welke opleidingen overblijven, redeneren ze.

En zolang die dreiging van een taaltoets in de lucht hangt, gaan universiteiten zelf nog niet aan de slag. Anders zou het kunnen dat ze na hun zelfregie ‘een tweede vorm van amputatie’ over zich heen krijgen, zei voorzitter Caspar van den Berg van universiteitenvereniging UNL tijdens een online persconferentie. Het zou sneller en beter gaan als de politiek hen met rust laat.

Naar rato

Hoeveel de afzonderlijke universiteiten precies gaan inleveren? Het gaat ‘naar rato’, zegt Anton Pijpers, voorzitter van de Universiteit Utrecht en ‘kartrekker’ van de zelfregie. Maar precieze getallen en percentages per universiteit wil hij niet noemen. Sommige opleidingen zullen immers krimpen, legt hij uit, terwijl andere opleidingen juist mogen groeien.

Dat laatste gaat om bacheloropleidingen in sectoren als bèta, techniek, AI en het onderwijs, waar de Nederlandse arbeidsmarkt een schreeuwend tekort kent. Daarvoor willen ze meer internationals kunnen werven.

Delft, Eindhoven en Wageningen zullen ‘uit solidariteit met de andere universiteiten’ ook een kleine Engelstalige opleiding stopzetten

Mogelijk kijken sommige algemene universiteiten met scheve ogen naar de vier technische universiteiten, die meer ruimte voor internationals krijgen. Delft, Eindhoven en Wageningen zullen ‘uit solidariteit met de andere universiteiten’ ook een kleine Engelstalige opleiding omzetten naar het Nederlands of stopzetten, beloven ze. Twente staat daar niet bij.

Politiek

De onderwijscommissie van de Tweede Kamer debatteert volgende week onder meer over dit onderwerp; vandaar de timing van dit voorstel. Ook moet de minister nog altijd bedenken hoe hij – zoals afgedwongen door de oppositie – de klap voor opleidingen in grens- en krimpregio’s gaan verzachten.

De universiteiten zijn overigens niet van plan om deze voornemens in een lijst afspraken met het kabinet te gieten. Het vorige bestuursakkoord (waarin extra geld werd beloofd) is immers overboord gezet; daarover spannen de universiteiten rechtszaken aan. Deze nieuwe zelfregie zullen ze in onderling bindende afspraken vastleggen, is het plan.