Hoe actueel kan een getuigenis zijn van een vlucht voor oorlogsgeweld 77 jaar geleden? Heel actueel: Stefan Skotnicki deed gisteren in de aula verslag van zijn vlucht, die begon in Polen toen hij vier jaar oud was.

Veel was nieuw gisteren bij de inmiddels traditionele lezing in Nijmegen vanwege Holocaust Memorial Day. Voor het eerst deed een emeritus van de Radboud Universiteit zijn verhaal over de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Voor het eerst werd de oorlog herbeleefd door de ogen van een zeer jong kind. En het ging dit keer ook niet over herinneringen aan de concentratiekampen. Het publiek in de aula, met ruim 230 mensen heel goed gevuld, kreeg een bijna alledaags verslag over kinderjaren.

Eigenlijk wilde Stefan Skotnicki (1935) helemaal niet voor een groot publiek zijn verhaal over de oorlog uit de doeken komen doen. Maar Ria van den Brandt, holocaustonderzoeker van de Radboud Universiteit haalde hem over. Gelukkig. Skotnicki sloot aan bij de inmiddels indrukwekkende reeks getuigenissen die Van den Brandt sinds acht jaar op de universiteit organiseert.

Sophie
De emeritus hoogleraar – Skotnicki was als hoogleraar Hart- en vaatchirurgie jarenlang verbonden aan het Radboudumc –  moest ver graven in zijn geheugen om te verhalen van de vlucht, die in 1939 begon in de Poolse stad Lodz, enkele maanden na de bezetting door de nazi’s. Hij trok van stad naar stad in Polen, aan de hand genomen door de vrouw aan wie Stefan zijn leven te danken heeft. Hij werd niet moe haar gisteren liefdevol te memoren, Sophie, zijn tweede moeder, die hem in de oorlogsjaren op sleeptouw nam als was hij haar zoon.

Skotnicki groeide op in een joods gezin, en ook al werd het geloof liberaal beleefd, in die jaren in Polen was het land voor joden een hel. ‘Nergens en voor niemand veilig’, blikte Stefan terug. Sophie, een vriendin van zijn moeder, was van katholieke herkomst, reden genoeg voor zijn ouders om Stefan aan haar zorgen toe te vertrouwen – de kans op overleving steeg met sprongen. Overigens hebben ook de ouders van Stefan de oorlog overleefd.

Heumensoord
Gerard Meijer, voorzitter van het college van bestuur, opende de avond met een verwijzing naar de drieduizend vluchtelingen op Heumensoord, op loopafstand van de campus. Goed om juist nu naar een vluchtverhaal uit de oorlog te luisteren, zei Meijer, en inderdaad: aan het eind van de avond ga je toch weer anders kijken naar asielzoekers.  / Paul van den Broek