‘Pandemic is ontworpen om uit te kunnen spelen, die zekerheid is er met corona niet’
-
Photo: Derek Bruff
Pandemic Legacy is een van de meest succesvolle bordspellen van deze eeuw. Sinds de coronacrisis wint het spel opnieuw aan populariteit. Geen wonder, zegt gezondheidseconoom Henk Broekhuizen. Het spel heeft overduidelijke parallellen met de coronacrisis.
In het bordspel Pandemi Legacy breken vier virusepidemieën uit op verschillende continenten. Elke dag komen er besmettingen bij. De ziektes grijpen in razendtempo om zich heen en de paniek onder burgers stijgt. Er ontstaan rellen en het leger overweegt in te grijpen. Neem je niet snel maatregelen, dan verlies je het spel.
Er is natuurlijk een groot verschil tussen een spel verliezen of mensenlevens verliezen. Toch zijn er parallellen tussen Pandemic Legacy en de huidige coronacrisis. In het spel verspreiden virussen zich – net zoals Covid-19 – exponentieel, moet er worden samengewerkt om een oplossing te vinden en hebben onderzoekers het voor het zeggen.
Computermodellen
Die gelijkenissen ziet ook gezondheidseconoom Henk Broekhuizen die het spel een paar keer speelde. Als onderzoeker op het Radboudumc maakt hij computermodellen die beleidsmedewerkers moeten helpen bij beslissingen die betrekking hebben op de gezondheidszorg. Zulke modellen gebruiken data om te voorspellen wat er gaat gebeuren, bijvoorbeeld tijdens een epidemie. Het RIVM past onder andere dit soort modellen toe voor adviezen aan de overheid over corona.
Pandemic vs Pandemic Legacy
Pandemic is een bordspel waarbij spelers samenwerken om virusepidemieën te bestrijden. Een team van specialisten reist de wereld over om uitbraken in te dammen en vaccinaties te ontwikkelen. Het spel – dat in 2008 uitkwam – wordt inmiddels gezien als klassieker en heeft door het coöperatieve karakter veel invloed gehad op de bordspelwereld.
Pandemic Legacy, een spin-off van het spel, gaat nog een stap verder. In plaats van één spel, speel je bij dit spel twaalf spellen, die elk staan voor een maand. Wat gebeurt in de spellen heeft gevolgen voor de spellen erna, en vergeleken met het originele spel Pandemic zijn de gevolgen vele malen groter. Ook zitten in Pandemic Legacy meer verrassingselementen, omdat je elk spel een nieuw doosje met kaarten opent waar nieuwe gebeurtenissen en regels uit tevoorschijn komen. Pandemic Legacy staat op nummer twee in de ranglijst van Board Game Geek, het internationale meest erkende forum voor bordspelfanaten.
‘Wat het meest overeenkomt, is dat ziektes zich exponentieel verspreiden’, vertelt Broekhuizen. ‘In het spel denk je dat het lekker gaat en ineens gaat alles mis en heb je verloren. Iets kleins kan helemaal uit de hand lopen.’
Betrouwbare informatie is dan ook essentieel. In Pandemic Legacy zijn er kaarten die voorspellen welke steden geïnfecteerd worden. ‘Met die informatie kun je misschien een verdere verspreiding voorkomen.’ Vooral in het beginstadium is zulke kennis nodig, zo ook bij het coronavirus: ‘Je moet weten waar die ene patiënt in Groningen is. Als je die tegenhoudt, kun je ook alle vervolgpatiënten stoppen.’
Samenwerken
In Pandemic Legacy moeten spelers samenwerken om de verspreiding van virussen in te dammen en vaccins te ontwikkelen. Ze spelen tegen het spel. Samenwerken is noodzakelijk om het spel te winnen, maar ook om Covid-19 te overleven. ‘Iedereen heeft baat bij een vaccin’, licht Broekhuizen toe.
In het spel probeer je als team van experts – waaronder medici, onderzoekers en coördinerend personeel – de ziektes te bestrijden. De experts hebben het dus voor het zeggen. In de coronacrisis hakken politici uiteindelijk de knopen door. Toch hebben medici grote invloed. ‘Rutte zei in een van zijn toespraken dat we moeten vertrouwen op experts. Hij leunt duidelijk op de wetenschap.’
‘Het kan dat we over een paar weken iets ontdekken dat we niet hadden verwacht’
Matthew Leacock
De Amerikaanse spellenmaker Matthew Leacock begon in 2004 al met het ontwerp van Pandemic. Destijds was het SARS-virus groot in het nieuws. ‘Dat zal vast invloed hebben gehad’, zegt Leacock via skype vanuit Californë, waar hij woont. Toch wil hij duidelijk maken dat het nooit zijn doel was het spel realistisch te maken. ‘Ik wilde een interessant, coöperatief spel ontwikkelen, waarbij spelers moesten samenwerken.’
Van realistische taferelen houdt hij graag een ‘respectabele afstand’. ‘Ik wil liever dat het abstract is.’ Nu corona de wereld beheerst, ziet hij een toename in populariteit. ‘Mensen gebruiken spellen om de wereld om hen heen beter te begrijpen, om er grip op te krijgen.’ Zelf hoopt hij vooral dat het spel inspireert om samen te werken. Over hoe de leiders omgaan met de crisis is hij verbijsterd en gefrustreerd. ‘Het zou goed zijn als mensen zouden samenwerken en communiceren zoals in het spel. Dat is de enige manier.’
Op de vraag of de Pandemic spellen inzicht geven over hoe virussen zich verspreiden, antwoordt Broekhuizen volmondig ‘ja’. Wel is ook de lijst van fictieve en onrealistische componenten te lang om op te noemen. ‘Het grootste verschil is dat je bij Pandemic allemaal bekende onbekenden hebt, je weet wat je niet weet.’ Je weet bijvoorbeeld dat de ziektes zich alleen naar aangrenzende steden kunnen verspreiden. Bij Pandemic Legacy ligt dat anders, de doosjes die je tussendoor moet openen zorgen voor onverwachte wendingen in het verhaal. Maar corona spant de kroon: ‘Daarbij weet je níet weet wat je niet weet. Het kan dat we over een paar weken ineens iets ontdekken wat we niet hadden verwacht.’
Model
In de echte wereld zijn computermodellen een benadering van wat er kan gebeuren en kunnen ze – zonder succes te garanderen – helpen de juiste keuzes te maken. In Pandemic Legacy zou je met een model het spel kunnen winnen, omdat alle mogelijkheden en componenten bekend en duidelijk zijn. ‘Pandemic Legacy is ontworpen om uit te kunnen spelen, het is haalbaar om de epidemie te verslaan. Die zekerheid hebben we niet bij corona, dat is het enge.’
De populariteit van het spel neemt sinds de coronacrisis weer toe. Is het een goed spel om je quarantainedagen mee door te brengen? Hoewel Broekhuizen het graag speelt, denkt hij toch van niet: ‘Je hebt er meerdere spelers voor nodig, dat lijkt me nu niet zo verstandig.’ Wie te weinig huisgenoten heeft en toch wil spelen, kan wel online terecht voor de originele Pandemic.
Voor mensen die Pandemic nog realistischer willen maken: gebruik dit scenario met extra regels om de coronacrisis te simuleren.
