Parlementair historicus en commentator Peter van der Heiden is in Amerika. Voor Vox peilt hij de stemming in het gepolariseerde land.

Ik kan het iedereen aanraden, zo’n roadtrip door de  Verenigde Staten. Zoevend over de highways zie je niet alleen een doorgaans prachtig landschap aan je voorbij trekken, maar krijg je – zeker als je vaak genoeg stopt en een praatje maakt – ook enig inzicht in de psyche van de Amerikaan. Of beter, in de psyche van de Amerikanen. Want het zijn net mensen, ze blijken nogal te verschillen. Niet dat ik pretendeer ze nu te doorgronden, al heb ik alles bij elkaar aardig wat tijd doorgebracht in de VS, maar sommige dingen vallen zelfs de oppervlakkige bezoeker op.

Klaar met schandalen
Natuurlijk was ik op mijn antropologische trip vooral geïnteresseerd in de homo americanus politicus, de politieke Amerikaan. Hoe denken ze hier over politiek? Wat is belangrijk voor Amerikanen? En verschilt dat nog per staat, per county, per woonplaats? De grootste gemene deler: Amerika is aardig klaar met deze presidentsverkiezingen. Klaar met alle schandalen, zowel rond Trump als rond Clinton – die op de valreep weer een nieuw e-mailschandaal aan haar mantelpakje heeft hangen.

‘Het bezoek aan Trump office was een antropologische schok’

Dat betekent niet per se dat de verkiezingen niet leven. Wat we in Nederland niet door hebben, is dat het hier niet alleen gaat om het kiezen van de president en het Congres, maar dat vrijwel geheel gekozen Amerika op de schop gaat. Verkiezingen voor de sheriff, voor de county judge, voor de openbaar aanklager, voor de state senate, voor de schoolraad – ik zag zelfs een campagne voor een lijkschouwer! – vinden tegelijkertijd plaats. Dat is voor de doorsnee Amerikaan veel belangrijker, daar wordt de buurman of -vrouw gekozen en dat beïnvloedt zijn directe leefomgeving.

Landslide voor Trump
De talrijke verkiezingsbordjes weerspiegelen dat; straathoeken staan ermee vol, en het is vaak zoeken naar een bordje voor Trump of Clinton – laat staan voor Gary Johnson, de ‘derde kandidaat’. Het varieert wel: hoe kleindorpser het land, hoe meer Trump. En als het stedelijker wordt, lijkt Hillary meer steun te hebben. Nu heb ik voornamelijk door het platteland getrokken en heb dus een wat vervormd beeld gekregen. Op basis van wat ik zag en hoorde wordt het een landslide overwinning voor Trump. De verdwaalde Democraten die ik tegenkwam waren er niet van onder de indruk. Het lijkt veel, zeiden ze toen ik ze sprak in een plaatselijk campagnekantoortje, maar de steden overheersen zo dat het wel goed komt, al wordt het wel nipt. Het waren overigens wel cliché-Democraten. Een iets te opgewonden mevrouw van het type gepensioneerde schooljuf en een meneer met een bloedhekel aan alles wat maar naar Trump rook.

Hoe zal het gaan als Trump verliest?

Om het beeld compleet te maken, bezocht ik ook het plaatselijke Trump office – helemaal een antropologische schok. Wat een Hillbillies! Volstrekt onverstaanbaar, bloedfanatiek; het type waardoor je je zorgen maakt over het land als Trump wint – maar misschien nog wel meer als hij verliest.

Langzaamaan begint het hier door te dringen dat het ontzettend spannend wordt op 8 november – maar misschien nog wel spannender op the day after. Hoe zal het gaan als Trump verliest? Er wordt hier al gesproken over een civil war – in de overdrachtelijke zin op dit moment, maar het is juist Trumps harde kern die militant én gewapend is. Gelukkig ben ik dan allang weer thuis, ruim op tijd voor onze eigen verkiezingen.