Ruim twee maanden geleden mocht Nederland weer naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zo ook politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden. Wat valt hem op? In deze serie becommentarieert hij het politieke nieuws.

Zo’n radiostilte is natuurlijk niet waar je op zit te wachten als je commentaren moet schrijven over de formatie. En, hoewel de onderhandelende (pardon, pratende, want officieel onderhandelen ze nog steeds niet) partijen menen dat die geheimzinnigheid vanzelfsprekend is, hebben we in het verleden ook wel formaties meegemaakt waarin de informateurs vrijwel elke dag een update gaven aan de pers.

Zeker nu een groot deel van de partijen in kwestie grote kritiek op de achterkamertjesbestuurscultuur als een van de speerpunten in hun verkiezingsprogramma had, zou een beetje meer openheid zo gek nog niet zijn. Practice what you preach, zou ik zeggen. Gelukkig lekt er af en toe nog wel wat uit.

De ergernis over het gebrek aan kennis van de staatsfinanciën bij de BBB bijvoorbeeld – wie had dat toch kunnen denken, na dat interview waar Van der Plas haar tweede man liet googelen om financiële dekking voor een plan te vinden (‘Henk, google even op ’administratieve lasten, zorg, 22 miljard of zo’). Ik zie de wegdraaiende ogen van Omtzigt, die begrotingen leest als hobby, al voor me.

‘Wilders die, als een ware polder-Trump, geen enkele verleiding kan weerstaan om op Twitter de boel onder druk te zetten’

Of Yesilgöz, die er op het VVD-congres een flinke sneer naar de PVV in gooide. Maar vooral Geert Wilders natuurlijk, die als een ware polder-Trump, geen enkele verleiding kan weerstaan om op Twitter de boel onder druk te zetten. Hintend op nieuwe verkiezingen – dat gaat nog wel even duren – en ondertussen zijn onderhandelingspartners beledigend (‘zure Yesilgöz’).

Wat Wilders lijkt te vergeten is dat een kabinet niet alleen een zakelijk verbond is, maar dat er ook een klik moet zijn, de beroemde ‘chemie’. En Wilders heeft met zijn beledigende politieke stijl niet alleen de afgelopen jaren iedereen op de kast gejaagd, hij blijft dat ook doen. Er zitten dus partijen met de PVV te onderhandelen die én niets moeten hebben van de kern van het programma van die club, én straks onder een premier moeten dienen die iedereen beledigt die het niet met hem eens is. Als hieruit al een chemische reactie ontstaat, dan zal dat een toxische zijn.

Ik moet nog zien dat Plasterk straks concludeert dat deze vier partijen een kabinet kunnen vormen. Mislukking ligt op de loer. Het zou mij bijzonder weinig verbazen als we een reprise krijgen van 1977, waarbij de grootste partij tandenknarsend in de oppositie belandt.