Afgelopen november mocht Nederland weer naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zo ook politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden. Wat valt hem op? In deze serie becommentarieert hij het politieke nieuws.

Er klinkt weinig optimisme uit Den Haag. Tenminste, voor mensen die graag een coalitie met de PVV zouden zien (daar hoor ik bepaald niet bij), of voor mensen die menen dat een aantal maatschappelijke problemen zo groot is dat er snel een kabinet moet komen (daar hoor ik wél bij). De signalen zijn dat de onderhandelaars feitelijk nog op geen enkel terrein tot een akkoord zijn gekomen, zelfs niet op het onderwerp dat het gemakkelijkst lijkt: de bezuinigingen op de NPO. En dan moeten de lastige dossiers nog komen: klimaat, woningbouw, migratie en financiën.

Vijf maanden na de verkiezingen ligt er nog geen begin van een oplossing – knap werk.

Zo gek is dat eigenlijk niet. Door de vaderlandse kiezer zijn een aantal partijen aan het onderhandelen gezet die geen enkele formatie-ervaring hebben, en die in hun soms korte bestaansgeschiedenis bepaald niet hebben laten zien dat ze bereid zijn om water bij de wijn te doen. NSC en PVV zijn juist het resultaat van de compromisloosheid van hun politiek leiders: Geert Wilders vertrok daardoor uit de VVD, Pieter Omtzigt uit het CDA.

‘Niet dat het onder Juliana of Beatrix altijd even soepel liep, maar zij wisten partijen vaak wel in beweging te krijgen’

Bij beide heren lijkt het in hun karakter te liggen om hun eigen heilige gelijk te verabsoluteren. De BBB heeft nog nauwelijks kaas gegeten van de politiek in het algemeen en schijnt op belangrijke terreinen inhoudelijke kennis te ontberen. Alleen de VVD brengt ervaring mee, maar voor partijleider Dilan Yesilgöz is het ook de eerste keer.

Met zo’n club van onervaren onderhandelaars zet je ervaren informateurs in, zou je denken – maar nee.

Ook voor alle verkenners tot nu toe geldt dat het hun allereerste rondje was en zij speelden in het verleden hooguit een marginale rol in de landspolitiek. Je begint je toch ten zeerste af te vragen of het wel zo’n gelukkige greep is geweest om het staatshoofd uit de formatie te schrijven en er een Kamerverantwoordelijkheid van te maken. Niet dat het onder Juliana of Beatrix altijd even soepel liep, maar zij wisten partijen, al was het maar door het aanstellen van een (in)formateur met gezag, vaak wel in beweging te krijgen.