Van onderwijsbezuinigingen in eigen land tot de abortuswetten in de Verenigde Staten. Politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden beschrijft wat hij ziet in de nationale - en soms internationale - politiek.

Vorige week stemde een Kamermeerderheid vóór de motie-Becker, waarin het kabinet werd opgeroepen om de gegevens over culturele en religieuze normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond bij te houden. Zelfs voor de huidige radicaal-rechtse coalitie was dit een treurig onrechtstatelijk dieptepunt waaruit een bruine, onwelriekende historische geur opsteeg. Maar tot mijn stomme verbazing werd deze motie ook nog eens gesteund door CDA en ChristenUnie.

Twee partijen die de godsdienstvrijheid torenhoog in het principiële vaandel hebben staan – maar dan natuurlijk voor christenen. De religieuze normen en waarden van anderen, álle anderen, die kunnen weleens bedreigend zijn.

Na aardig wat maatschappelijk tumult kwamen beide partijen terug op die keuze: zo hadden ze het niet bedoeld. Ze hadden die motie beter moeten lezen en nooit moeten steunen. Maar zo werkt dat natuurlijk niet. Eens gesteund is de motie een feit, mét de handtekeningen van de ondersteunende partijen. En met een ‘wir haben es nicht gewusst’ kom je echt niet weg.

Vanaf dat moment zakte de moed mij in de schoenen wat betreft de onderwijsbegroting. Deze twee partijen, die de mond vol hadden over de schadelijkheid van de bezuinigingen, gingen natuurlijk alleen voor hun eigen krenten in de onderwijspap. Dat bleek deze week dan ook. De maatschappelijke dienstplicht is gered, net zoals het religieus erfgoed en het godsdienstonderwijs, de rest kan stikken. En net als bij die motie-Becker is het terugfietsen al begonnen.

‘Beide partijen hebben laten weten dat ze geen gedoogpartners zijn – maar zijn dat nu overduidelijk wel’

Volgens CDA-leider Henri Bontenbal betekent dit akkoord niet dat zijn partij achter de bezuinigingen staat die wél overeind blijven – maar ook dát werkt zo natuurlijk niet. Met een stem vóór de onderwijsbegroting maken CDA en ChristenUnie zich medeverantwoordelijk voor de hele begroting, en voor iedere euro aan bezuiniging die daarin staat. You can’t have your cake and eat it, Bontenbal!

Beide christelijke partijen hebben laten weten dat ze geen gedoogpartners van het kabinet zijn – maar zijn dat nu overduidelijk wel. Zij houden een kabinet in de lucht dat niet alleen de bijl aan de voet van het hoger onderwijs zet, maar inhoudelijk vrijwel diametraal tegenover alles staat waar CDA en ChristenUnie voor zeggen op te komen. Constructief meedenken om de ergste pijn (voor de eigen achterban) te verzachten is bij zo’n coalitie een no go.

CDA en ChristenUnie hebben een historische kans laten liggen om dit kabinet ten val te brengen. Daarmee zijn ze, vanaf de stemming over de begroting van Onderwijs, als burgemeesters in oorlogstijd medeverantwoordelijk voor alles wat dit kabinet over de samenleving uitstort. En de geschiedenis zal daar ook in dit geval niet mild over oordelen – ook niet als Bontenbal en Mirjam Bikker (CU) binnenkort laten weten dat ze toch niet goed hebben opgelet en toch anders hadden moeten stemmen.