Volgens de Australische ethicus Peter Singer, maandag in Nijmegen, is er maar één manier om honger uit de wereld te helpen en klimaatverandering tegen te gaan: doorbreek het taboe rond overbevolking.

In 1968 zette de Amerikaanse bioloog en demograaf Paul Ehrlich het thema overbevolking op de internationale politieke agenda met zijn even invloedrijke als controversiële boek The population bomb. Vijftig jaar later is het nog steeds een beladen onderwerp.

‘Een jammere zaak,’ meent de Australische filosoof Peter Singer. De VN voorspelt immers dat er in 2100 in enkele van de armste Afrikaanse landen vijf keer zo veel mensen wonen als vandaag, wat problemen zoals voedselschaarste en klimaatverandering nog nijpender maakt. Maandagavond houdt Singer een lezing over dit onderwerp in de Stadsschouwburg.

Waarom is bevolkingscontrole zo’n groot taboe?

‘Als gevolg van de bezorgdheid over overbevolking in de jaren zeventig, hebben sommige landen dwangmaatregelen genomen. Het meest bekende voorbeeld is natuurlijk de Chinese eenkindpolitiek. Ook Indië en Indonesië pasten hun beleid aan. In die landen behielden inwoners weliswaar hun vrijheid, maar overijverige lokale ambtenaren zetten de bevolking wel onder druk om gesteriliseerd te worden. Mensenrechtenadvocaten protesteerden hier tegen en werden gesteund door de rooms-katholieke kerk. Bovendien werd het idee van blanke mannen in rijke landen die vrouwen in ontwikkelingslanden vertellen hoeveel kinderen ze moeten hebben gezien als racistisch, seksistisch en neokolonialistisch.’

Afrika heeft een vruchtbaarheidscijfer van 4,7. Je kan het moeilijk over bevolkingscontrole hebben zonder Afrika te vermelden.

 ‘Het is inderdaad onmogelijk om iets over de bevolkingsgroei te zeggen zonder Afrika of Azië en Latijns-Amerika te noemen. Maar niet alleen blanke mannen maken zich zorgen over de bevolkingsgroei. Sommige Afrikanen zijn hier ook over bezorgd, net als heel wat vrouwen, zowel Afrikaanse als niet-Afrikaanse. Door de discussie als racistisch te framen, zeg je eigenlijk dat overbevolking geen reëel probleem is. Daarover zou de discussie moeten gaan, en er zou geen taboe mogen rusten op het bespreken ervan.’

Waarom moeten we dit taboe vandaag doorbreken?

‘Het lijkt op zijn minst redelijk om de vraag te stellen of de snelle bevolkingsgroei van de armste landen ter wereld een goede zaak is voor de mensen die er wonen. En als het antwoord op die vraag neen is, is de volgende vraag wat een ethisch aanvaardbaar antwoord op die vraag zou kunnen zijn.’

Wat zijn dan wel goede manieren om de bevolkingsgroei te stoppen of tegen te gaan?

‘De twee maatregelen die de minste ethische problemen opleveren zijn inzetten op de opvoeding van meisjes en voldoende anticonceptiemiddelen voorzien voor vrouwen die hun zwangerschap willen uitstellen, maar daarvoor niet over de nodige middelen beschikken. Het zijn allebei win-winsituaties: ze verbeteren het leven van de vrouwen in kwestie en ze verminderen het vruchtbaarheidscijfer. Zullen die maatregelen volstaan? Het antwoord op die vraag kennen we niet, maar zullen we moeten uitzoeken.’

Hier vind je meer info over de lezing van Radboud Reflects.