Pensioenfonds ABP belegt in Israëlische banken die meewerken aan de Joodse nederzettingen in Palestijnse gebieden. Medewerkers van Nederlandse universiteiten en hogescholen – automatisch aangesloten bij het ABP – die het daar niet mee eens zijn, kunnen een petitie tekenen. ‘Ieder signaal is er één.’

Het is sinds vorige week groot nieuws: pensioenverzekeraar PGGM trekt haar investeringen in vijf Israëlische banken terug. Israël ontbood de Nederlandse ambassadeur en minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans haastte zich om te melden dat de Nederlandse overheid met dit besluit niks te maken heeft. Maar als het aan de initiatiefnemers van een landelijke petitie ligt, volgt ABP dit veelbesproken voorbeeld.

‘Ik wil gewoon niet dat het ABP mijn geld gebruikt om de Joodse nederzettingen te steunen in Palestijnse gebieden’, zegt Anouk de Koning, docent bij Culturele Antropologie en Ontwikkelingsstudies en ondertekenaar van de petitie. ‘We weten al jaren dat dit in strijd is met de mensenrechten. Ik stoor me eraan dat er vanuit Nederland op dit vlak geen kritisch beleid gevoerd wordt. Je ziet dat de beslissing van PGGM wat heeft losgemaakt, ook in Israël. Dat vind ik mooi. Hopelijk volgt het ABP binnenkort.’

Effect
Een petitie ondertekenen is eigenlijk ook meteen het enige wat een ontevreden werknemer van de universiteit kan doen. Je heil bij een ander fonds zoeken is er bijvoorbeeld niet bij. ‘Wie bij de universiteit gaat werken behoort automatisch tot de ABP-club’, zegt Mark Heemskerk, bijzonder hoogleraar Pensioenrecht aan de Radboud Universiteit. ‘Daar is verder niks tegen te doen. Ik geloof dat je voor toetreding bezwaar kunt maken op gewetensgronden, maar dat heb ik nog nooit meegemaakt.’

Over het effect van een petitie kun je je twijfels hebben, toch vinden zowel De Koning als Heemskerk dat we daar in dit geval niet te licht over moeten denken. ‘Ieder kritisch signaal over de betreffende nederzettingen is er één’, zegt De Koning. ‘Wanneer voldoende mensen die petitie ondertekenen – ik heb hem ook op Facebook gedeeld – denk ik dat dit het ABP wel degelijk aanzet tot nadenken.’

Heemskerk spreekt soortgelijke taal. ‘Juridisch gezien valt het ABP niets te verwijten. Maar ook morele en ethische motieven spelen bij beleggingsbeslissingen een rol. Als een pensioenfonds wordt geconfronteerd met onvrede vanuit het land dan kan dat wel degelijk van invloed zijn. Aan de ene kant willen pensioenfondsen een zo hoog mogelijk rendement behalen, maar toen Zembla berichtte dat ze investeren in bedrijven die clusterbommen maken, stopten ze daarmee. Ze zijn dus wel degelijk gevoelig voor slechte signalen uit het land.’ / Tim van Ham