Politiek commentator en parlementair historicus Peter van der Heiden volgt de Nederlandse politiek op de voet. In aanloop naar de verkiezingen op 15 maart schrijft hij een serie op voxweb.nl. 'Ga eens bij jezelf na hoe vaak je echt andersdenkende, anders levende mensen tegenkomt.'

Na de laatste schuiver van Donald Trump vroeg ik me af: speelt dat nu ook bij ons? Voor alle zekerheid leg ik nog maar even uit over welke faux pas van Trump het gaat, want tussen het schrijven en het publiceren van dit stuk kunnen wel weer nieuwe glijpartijen zitten: ik bedoel natuurlijk de fameuze aanslag in Zweden. Die aanslag die nooit heeft plaatsgevonden, maar die door de Amerikaanse president als ultiem bewijs lijkt te gelden voor de onafwendbaarheid van problemen bij het toelaten van een grote migrantenstroom uit moslimlanden. Als het zelfs al in het vreedzame Zweden misgaat, dan weet je het wel.

 

Fake news, natuurlijk – maar dat maakt voor zijn achterban niet uit. En eerlijk gezegd weet ik niet wat mij het meest verbaast: dat hij überhaupt nog een achterban heeft, of dat het die mensen niet uitmaakt dat het niet waar is. Beide raadsels illustreren wel mooi het punt dat ik wil maken: wij leven in toenemende mate in onze eigen bubbel. Een bubbel met gelijkgestemden, met mensen die op ons lijken. En de bubbels hebben een zo hoge oppervlakteviscositeit dat ze, als ze al een andere bubbel raken, gewoon gesloten blijven. Contact met andersdenkenden is er op deze manier nauwelijks.

Ik heb altijd gedacht dat de segregatie bij ons wel meeviel

In Amerika is dit proces enorm zichtbaar. Daar heeft zelfs een nieuwe segregatie plaatsgevonden, ditmaal niet gebaseerd op ras (al heeft het wel een stevige raciale component) maar op politieke voorkeur. Democraten wonen geconcentreerd aan de beide kusten en in de grote steden, Republikeinen op het platteland daartussenin. Fly-over country, werd dit genoemd tot 8 november – tot dit verwaarloosde stuk Amerika de macht greep en de president koos. In Trumpland leven andere mensen op een andere manier dan in Hillaryland. Ze hebben andere beroepen, andere huizen, andere buren en andere media. In Trumps Amerika is Fox de dominante nieuwszender, in Democratisch America eerder NBC. Met een andere focus, een andere selectie, een andere bias. En daarmee, zeker voor de weinig oplettende lezer of kijker, met een andere waarheid. Een waarheid waarin er wel degelijk van alles aan de hand is in Zweden – hoe hard de Zweedse overheid ook roept dat er niets aan de hand is.

Ik heb altijd gedacht dat dit bij ons wel meeviel, en natuurlijk is de segregatie bij ons niet zo extreem als in de VS. Nederlanders wonen gewoon door elkaar. Wij hebben dat verschil niet tussen stad en platteland, tussen centrum en periferie. Maar, ga eens bij jezelf na hoe vaak je echt andersdenkende, anders levende mensen tegenkomt? Om mijzelf als compleet onwetenschappelijk voorbeeld te nemen: hooguit als ik af en toe eens wat familie tegenkom. Mijn arbeids- en privéhabitat is vrijwel volledig bevolkt met wezens zoals ik: hoogopgeleid, goede banen, begaan met de universele medemens en het milieu, wereldburgers. Dat vervormt mijn wereldbeeld als een dolle: door geen andersdenkenden tegen te komen, lijkt het wel alsof ze niet bestaan en het hele land één groot Nijmegen-Oost is. De mensen van één wijk verderop, het rode dorp, lijken al bijna een andere soort. Om van de bevolking van Nijmegen Oud-West nog maar te zwijgen. Ook hier is wel degelijk sprake van segregatie – maar dan vooral binnen de steden, en niet zozeer tussen stad en platteland.

Landbouwbuurt
Het probleem daarvan is dat er steeds minder verbinding komt tussen segmenten van de samenleving, en dat inwoners van het ene deel de inwoners van het andere niet meer snappen. Om maar een voorbeeld te noemen: in Nijmegen-Oost spelen de door Wilders gesignaleerde ‘problemen’ niet of nauwelijks, waardoor zijn ‘oplossingen’ ook maar in beperkte mate de handen op elkaar krijgen (die aanhalingstekens staan er niet voor niets, want een goed Nijmegen-Oost bewoner gelooft niet eens dat die problemen echt bestaan, laat staan dat er oplossingen voor gevonden moeten worden). In de Landbouwbuurt daarentegen zal bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek niet van groot belang zijn in het kiezen op 15 maart.

De eigen bubbel dus. Nog meer dan de te verwachten versplintering bij de verkiezingen, is dit het probleem waar we mee van doen hebben. Parallelle werelden, levend met alternative truths. Eén wereld gedomineerd door bedreigingen, één door toekomstperspectief. En ik zie weinig politici die proberen deze werelden weer te verbinden.