Een deze maand te verdedigen proefschrift van de sociale faculteit is broddelwerk. Aldus de Vereniging tegen Kwalzalverij. Promotor Ton Coenen noemt de kritiek vooringenomen.

In een uitgebreide reactie laat de Vereniging van Kwakzalverij niks heel van het proefschrift van Peggy Bosch, dat zij op 26 november verdedigt aan de Radboud Universiteit. ‘Het onderzoek is gebaseerd op biologisch onbegrijpelijke en onzinnige theorieën’, aldus de opening van de brief die de vereniging deze week naar buiten bracht.

Peggy Bosch, werkzaam als ‘heilprakterin’ in Duitsland, heeft onderzoek gedaan naar de mogelijk heilzame werking van acupunctuur bij de behandeling van depressies en schizofrenie. In haar eigen kliniek bekeek ze of acupunctuur positief werkt op het slaapgedrag, hetgeen vaak slecht is bij deze patiënten. Als dat zo is en de slaap verbetert, kan dit een nieuwe ingang bieden bij de aanpak van de klachten.

Beperkte onderzoeksopzet
Bosch komt tot de conclusie dat acupunctuur inderdaad een positief effect heeft op slaap, wat haar brengt op de aanbeveling langs deze weg meer onderzoek te doen. Ook stelt Bosch dat er diverse aanknopingspunten zijn om de naalden in te zetten bij schizofrenie. De Vereniging tegen Kwakzalverij noemt de uitspraken veel te stellig, onder meer vanwege de volgens de vereniging veel te beperkte onderzoeksopzet.

De vereniging heeft een waslijst aan klachten over het onderzoek van Bosch: de onderzoeksgroep is te klein, de controlegroep ondeugdelijk vanwege het afvallen van meerdere patiënten, terwijl de door Bosch gevonden effecten niet per se zijn toe te schrijven aan acupunctuur. Zoals vaker bij dit soort onderzoek, kunnen de effecten volgens de vereniging tijdelijk of toevallig zijn, en dat Bosch desondanks haar resultaten kreeg gepubliceerd in enkele tijdschriften, hoeft niks te betekenen. Deze alternatieve tijdschriften behoren immers tot hetzelfde circuit als de promovenda zelf, luidt de redenering.

De waslijst aan klachten doet de vraag rijzen of het proefschrift op 26 november zal standhouden. Hoogleraar Ton Coenen, de promotor, zegt desgevraagd geen enkel probleem te zien. ‘Het onderzoeksdesign, de grootte en samenstelling van de onderzoeks- en de controlegroep en de statische bewerkingen voldoen aan alle wetenschappelijke standaarden’, aldus de hoogleraar, die zelf jarenlang studie heeft gedaan naar slaapstoornissen.

Vooringenomenheid
De kritiek van vooringenomenheid kaatst Coenen terug naar de Vereniging tegen Kwakzalverij. ‘Er wordt momenteel heel veel onderzoek gedaan naar alternatieve geneeswijzen, ook omdat veel gangbare medische theorieën niet goed werken.’ Bosch zit in een school van nieuwe zienswijzen, die steevast kritiek krijgt van dit soort verenigingen, zegt Coenen. ‘Er bestaat daar vooringenomenheid tegen de andersoortige theorieën.’

Coenen vindt dat een enkele zinsnede over het effect van acupunctuur iets omzichtiger geformuleerd had kunnen worden. ‘Daar heb ik discussie over gehad met de promovenda en zij heeft zich wellicht iets te veel laten meeslepen in haar enthousiasme over het door haar gevonden effect.’ Het verschil tussen de niet met naalden behandelde groep op slaapproblemen was namelijk klein. ‘Maar dat verschil is wél significant, en zoals het proefschrift ook al meldt: er is meer onderzoek nodig, al staat dat bijna in elk proefschrift.’

Coenen is inmiddels zeven jaar met pensioen, en Bosch is zijn allerlaatste promotie. Had hij het liever niet wat feestelijker gezien? ‘Ik heb nooit kunnen bedenken dat uitgerekend dit proefschrift mijn laatste zou zijn, en het is en blijft een mooie afronding. Kritiek is altijd mogelijk. Ik laat hier het feestje zeker niet door bederven.’/ Paul van den Broek