Tom Verstappen (26) noemt zichzelf een katholieke atheïst. De voormalig student Algemene Cultuurwetenschappen (ACW) is verslingerd aan Nijmegen, kan zijn creativiteit kwijt bij het activistische kunstcollectief De Naakte Waarheid en maakt muziek met de band Misprint. Een podcast over het ‘tamboerijnvrouwtje’ is in de maak.

Toen Tom Verstappen de deadline voor zijn bachelorscriptie bij Algemene Cultuurwetenschappen niet haalde en besloot helemaal opnieuw met zijn scriptie te beginnen, organiseerde hij samen met een vriend een huisfeest op drie verdiepingen van studentenflat Hoogeveldt. Thema: De goddelijke komedie van Dante. ‘De onderste verdieping hadden we ingericht als Het Inferno, daar was het dansen en tongen. Op de middelste verdieping ging het om De Reflectie, daar kon je theedrinken. De bovenste verdieping was De Hemel, een plek om te chillen met een zwembad. Er kwamen tweehonderd mensen op af. Ik ben door dat feest bijna mijn huurcontract kwijtgeraakt.’

Broodje Spee

Het groots opgezette huisfeest zegt iets over zijn creativiteit en zijn drang om te verbinden. Inmiddels is Verstappen afgestudeerd en werkt hij als programmamaker voor literatuurorganisatie Wintertuin, waar hij literatuur koppelt aan andere kunstdisciplines. Daarnaast maakt hij deel uit van het collectief De Naakte Waarheid, de band Misprint en probeert hij met verschillende initiatieven de lokale muziekscene te versterken bij broedplaats De Basis.

Als geboren en getogen Nijmegenaar heeft hij een zwak voor de couleur locale van zijn stad, vandaar dat hij graag wil afspreken bij cafetaria Keizer Karelplein. ‘Kijk, hier verkopen ze broodje Spee. Dat vind ik geweldig. Het is een lokale snack, verzonnen in de jaren negentig door Pieter Spee, een student. Het gaat om een zacht, wit broodje met een kaassoufflé, chilisaus, pindasaus en uitjes. Ze hebben dit op veel plekken op het menu staan. Je kunt het vergelijken met de Groningse eierbal.’

Op het terras van de friettent, uitkijkend op de vele fietsers en wandelaars die voorbijkomen, vertelt Verstappen dat hij dit jaar twee maanden zonder bankpas door het leven ging. Nadat hij op het podium voor een uitverkocht Merleyn zijn ING-bankpas doormidden knipte, wilde hij overstappen naar ASN, maar ING deed moeilijk. ‘Ik ging op vakantie en toen heb ik toch weer even een ING-rekening gehad, het kon niet anders.’

Benefietavond

Het doorknippen van zijn bankpas was een onderdeel van de ‘benefietavond voor jezelf’, een antikapitalistische viering van De Naakte Waarheid, met muziek, performances en een veiling. Het entreegeld en de overige opbrengsten zouden verdeeld worden onder de bezoekers die tot het einde bleven, zo was het idee. Uiteindelijk kon je er ook voor kiezen het geld te doneren aan een goed doel, wat massaal werd gedaan.

De benefietavond is een van de vele uitspattingen van De Naakte Waarheid. Het collectief ontstond op de Nijmeegse middelbare school SSgN. Bij culturele en kunstzinnige vorming moest Verstappen een maatschappijkritisch werkstuk maken. Met twee vrienden bedacht hij een ingewikkelde rockopera, met als strekking dat het bij Tinder niet om echte liefde gaat. ‘We traden met een hele groep op, allemaal matige muzikanten. Uiteindelijk zijn we met z’n drieën overgebleven: Jens Bouwman, Willem Baltussen en ik.’

Tijdens hun studie nam het collectief onder meer deel aan muziekwedstrijd De Roos van Nijmegen. ‘We deden alsof we een rockband waren, maar dat waren we niet. We pakten het wel serieus aan, met veel publieksparticipatie. Via publieksstemmen gingen we door naar de finale. Daar droegen we Jezus-outfits en namen we een heel grote vlinder mee het podium op. We hadden erg ons best gedaan en werden tweede.’ Verstappen lacht. ‘Er waren echt mensen boos dat we zo hoog eindigden, omdat het bij ons meer om de show dan om de muziek ging.’

De Naakte Waarheid stond op veel festivals, maar uiteindelijk was het niet vol te houden. ‘Ons artistieke principe is dat elke show anders moet zijn, dus met andere danspasjes en outfits. Dat betekent heel veel werk, dan ben je al snel drie keer per week aan het repeteren. We zijn het iets rustiger aan gaan doen.’

Geert Wilders

Engagement is de belangrijkste drijfveer van het collectief. Zelf raakte Verstappen al op de basisschool maatschappelijk betrokken. ‘Ik groeide op toen Geert Wilders met de PVV in de Tweede Kamer kwam. Dat hield me bezig. Ik zat op een zogenoemde zwarte school. Bij mijn voetbalclub zaten veel jongens van andere scholen en zij vonden kinderen met een andere afkomst heel eng. Ik verzette me daartegen. Het heeft me bewustgemaakt van hoe er vaak tegen nieuwe Nederlanders wordt aangekeken.’

Op de middelbare school kreeg hij vrienden die ook heel politiek bewust waren en de verrechtsing van Nederland hekelden. Met De Naakte Waarheid gaven ze hun activisme vorm. ‘Het begint ermee dat we geloven dat we iets kunnen veranderen. Als we dan een podium krijgen, moeten we dat podium daarvoor gebruiken. We voelen ons verantwoordelijk.’

‘Ik groeide op toen Geert Wilders met de PVV in de Tweede Kamer kwam. Dat hield me bezig’

Sinds corona houdt het collectief het niet alleen bij optredens. Zo zorgden ze voor een tegenreactie op de stickers van Vizier op Links. ‘Dat was een paar jaar geleden in
het nieuws: rechts-radicale stickers die op voordeuren van linkse politici werden geplakt en waarop stond: ‘Geobserveerde locatie’. Wij hebben die stickers toen precies
nagemaakt, alleen aangepast met: ‘Geadoreerde locatie’. Een ludiek statement tegen intimidatie.’

Tijdens de Vierdaagsefeesten hielden ze in Merleyn de dansavond Groeten uit Zingelong. ‘We creëerden een poputopie, want we willen de wereld mooier maker. De liedjes die we draaiden, voorzagen we van tevoren op Instagram van maatschappijkritiek. Zo plaatsten we bij een fragment van ‘Milkshake’ van Kelis het verhaal dat Kelis voor haar milkshake havermelk gebruikt in plaats van koemelk.’ Groeten uit Zingelong zal vaker terugkeren in Merleyn.

Verstappen neemt een slok van zijn ice tea. Hij is een podiumdier, bekent hij. ‘Ik ben soms een extravert showmannetje. Dat had ik ook toen ik voorzitter was van KNUS, de studievereniging van ACW. Ik vind het fijn om in het middelpunt te staan. Het podium maakt echt iets in me los. Dan wil ik shinen, dan ga ik ervoor.’

Ook bij zijn andere project, de band Misprint, laat hij dat zien. Als zanger en toetsenist is hij tijdens optredens veel in beweging en gebruikt hij het hele podium. ‘Als ik het voor elkaar krijg om het publiek te laten doen wat ik wil, geeft me dat een machtig gevoel, op een goede manier. Ik geniet van de interactie.’

De band, bestaande uit drie oud-ACW’ers en een bassist die ze via via kennen, is nauwelijks te vergelijken met het collectief. ‘Ik kan in beide iets anders van mezelf kwijt. De Naakte Waarheid is conceptueel, Misprint is persoonlijker.’

Ze begonnen als Engelstalige punkband, maar kwamen er al snel achter dat dit niet goed werkte. ‘In het Cultuurcafé zagen we een keer een slecht bandje spelen en toen dachten we: dat kunnen wij beter. Maar het schrijven in het Engels ging me niet goed af en punk maken konden we ook niet goed. We zijn gewoon niet boos genoeg. Toen is het Nederlandstalige indierock geworden.’

Piersonrellen

Inmiddels gaat het Misprint voor de wind. Eind vorig jaar scoorde de band een hit met Lege koelkast. ‘Het nummer is meezingbaar en mensen hebben het volop gedeeld. Zo werd het een lokale hit. Heel leuk om mee te maken. Toch heb ik, als ik eerlijk ben, zelf meer met onze nieuwe single En, soms. Daar moesten mensen om huilen. Dat
doet me dan meer.’

Deze zomer stonden de muzikanten op het Valkhof Festival, als openingsact. Voor Verstappen was dat een droom die uitkwam. Zelf leerde hij veel muziek kennen tijdens de Nijmeegse Vierdaagsefeesten. In september speelt Misprint op Misty Fields, een festival waar bandjes komen waar de Misprinters zelf al heel lang naar luisteren.

‘Ik ben gek op culthelden en dorpsgekken’

Verstappen wil iets laten zien. Hij zegt de uitbater van het cafetaria gedag en wandelt om het pand heen richting het Quack-monument. Bij het plantsoen dat gevangen zit tussen de twee rijbanen van de Nassausingel, staat hij stil. ‘Zijn deze beelden je weleens opgevallen? Ze zitten een beetje verstopt.’ Hij vindt ze niet bepaald mooi, maar ze intrigeren hem. Hij gniffelt. ‘De gemeente Nijmegen heeft ze als schenking gekregen ter verfraaiing van de stad, maar wie ziet deze beelden nu? Het Quack-monument is trouwens ook een schenking en de gemeente wilde dat eigenlijk helemaal niet hebben.’

De Nijmeegse cultuur laat hem niet los. Sinds twee jaar heeft hij een seizoenkaart van NEC, in een van de songteksten van Misprint komt feestartiest Ronnie Ruysdael voorbij en in een show van De Naakte Waarheid heeft hij een slogan van de Piersonrellen gebruikt: ‘Lansink pummel’. Dat slaat op CDA-fractievoorzitter Ad Lansink, die door de krakers werd gezien als degene die het conflict liet escaleren. Samen met Willem Baltussen, lid van het collectief, werkt Verstappen aan een podcast over ‘het tamboerijnvrouwtje’, Oda le Noble. Zij stond jarenlang met een tamboerijn in het stadscentrum. ‘Ik ben gek op culthelden en dorpsgekken. We hebben nu contact met de zus van Oda en gaan ons idee pitchen bij de landelijke omroepen.’

Stormram voor creativiteit

Verstappen wil graag iets betekenen voor de cultuurscene in Nijmegen. Bij muziekbroedplaats De Basis initieerde hij Geluidstafel, een terugkerende avond waarbij muzikanten liedjes aan elkaar laten horen. ‘Het gaat om work in progress, waarop feedback wordt gegeven. Bij Wintertuin hebben we al jaren iets vergelijkbaars voor schrijvers, dat heet Literatuurnest. Voor muzikanten kan dit ook heel fijn zijn, anders zit je maar op je eigen eilandje te werken.’

Ook organiseert hij met enkele vrienden dit jaar voor de derde keer Rocktober. Het concept is eenvoudig: muzikanten worden uitgedaagd om in de maand oktober elke dag een nieuw lied te maken. Deze liedjes worden gedeeld via Google Drive en er is ook een groepsapp. Zo horen de deelnemende muzikanten van elkaar wat ze maken en houden ze contact met elkaar. ‘Het werkt als een stormram voor creativiteit. Je hebt geen tijd voor een writer’s block. Het maakt iets los. Tijdens eerdere Rocktobers zijn nummers voor Misprint ontstaan, ook heb ik veel samengewerkt met andere muzikanten. En als je er geen liedje aan overhoudt, leer je bijvoorbeeld iets over opnemen.’

Met Geluidstafel en Rocktober wil hij mensen verbinden en bouwen aan de Nijmeegse muziekscene. ‘Er ontstaat een hechte gemeenschap. Je komt naar elkaars optreden en je helpt elkaar, dat is heel fijn. Maar ik heb er zelf ook gewoon iets aan. Een maand lang liedjes schrijven, zou ik niet afmaken als ik in m’n eentje was. Ik heb de druk nodig van mensen om me heen.’

Verstappen is niet weg te slaan uit zijn stad. ‘Ik heb hier nooit weg gewild. Het links-progressieve, anti-Randstedelijke spreekt me aan. Ik zie mezelf als een katholieke atheïst, met de katholieke gezelligheid en het atheïstische verstand.’

Hij wijst naar de Stadsschouwburg. ‘Dat is ook een maf gebouw. De foyer kijkt uit op het Keizer Karelplein. Dat zal op papier een leuk idee zijn geweest, maar omdat het hoog boven de grond hangt, heeft het iets elitairs. Het is lelijk, maar daar hou ik van.’