Na het studentenprotest van vorige week in Den Haag, gingen woensdag tienduizend Engelse studenten de straat op. Verwacht wordt dat bijna driekwart van hen zijn studieschuld niet zal afbetalen. Engelse studenten zijn niet te benijden, zelfs niet door Nederlandse studenten die straks geen basisbeurs meer krijgen.

Engelse universiteiten mogen ruim tienduizend euro aan collegegeld vragen – en dat doet driekwart van de universiteiten ook. De regel trad in werking in 2012, voor die tijd was het maximum 3.700 euro. Die reuzesprong lijkt nu een bom onder het Engelse onderwijssysteem te hebben gelegd.

Over een basisbeurs hoef je in Engeland niet te beginnen, want die term kennen ze niet. Alleen studenten uit arme gezinnen hebben recht op een beurs. Noem het woord studieschuld, en je zult wel de aandacht trekken. Want lenen doen Engelse studenten als geen ander. Een bedrag van 55.000 euro, dat is de gemiddelde studieschuld van Engelse studenten wanneer zij de universiteit gedag zeggen.

73 procent
En dat bedrag moet tot de laatste penny worden terugbetaald. Ten minste, als de student na afstuderen een betaalde baan weet te vinden. Aflossen geschiedt immers naar rato: wie niet kan terugbetalen, hoeft niet terug te betalen. Maar zelfs na de maximale periode van dertig jaar, zal 73 procent van de mensen zijn schuld niet hebben afbetaald. Die wordt dan kwijtgescholden door de staat, wat een potentiële miljardenstrop betekent. Dat concludeert de Higher Education Commission na negen maanden onderzoek.

Een grote groep Engelse studenten ging dan ook de straat op in Londen. Waar het protest op het Haagse Malieveld zonder grote incidenten verliep, ontstonden woensdag in de Britse hoofdstad rellen. Op Parliament Square raakte een kleine groep demonstranten slaags met de politie, met elf arrestaties tot gevolg.

De motieven van het Nederlandse en het Engelse protest laten zich moeilijk met elkaar vergelijken. Het afschaffen van de basisbeurs betekent voor Nederlandse studenten dat ze kunnen fluiten naar plusminus dertienduizend euro. Veel Engelse studenten zagen hun jaarlijkse kosten na de verhoging van de collegegelden in 2012 met meer dan zesduizend euro stijgen.

Te optimistisch
De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) – een van de initiatiefnemers van het Nederlandse studentenprotest – maakt zich zorgen over de ‘Engelse richting’ die het Nederlandse kabinet inslaat. ‘Ook in Nederland is het wel of niet kunnen terugbetalen van studieschuld een zorg’, zegt voorzitter Tom Hoven. ‘De regering verwacht dat het onder het leenstelsel 86 procent van het uitgeleende geld terugkrijgt. Nu – met basisbeurs – is dat 89 procent. Dat vinden wij een te optimistische schatting.’

Het kabinet maakt die prognose op basis van de huidige omstandigheden, benadrukt Hoven. ‘Het rentepercentage kan in de toekomst stijgen en het is niet te voorspellen hoe snel afgestudeerden in de toekomst aan een baan komen.’ Last but not least: ‘De minister gaat er nog steeds vanuit dat de gemiddelde schuld bij afstuderen van 15.000 naar 21.000 euro zal stijgen.’ Hoe realistisch is dat als studenten hun basisbeurs à 13.000 euro niet meer krijgen, vraagt Hoven zich af.

Toch zullen zelfs Nederlandse studenten moeten toegeven dat Engelse studenten het spelletje ‘Wie is het minst te benijden’ glansrijk winnen. Ook als de basisbeurs verdwenen is. / Mathijs Noij