Twee proefschriften in één week over de effectiviteit van preventieprogramma’s gericht op jongeren. En twee keer dezelfde conclusie: ze zijn niet effectief.  

Vandaag promoveert pedagoge Monique Malmberg op haar onderzoek naar een van de meest gebruikte preventieprogramma’s om middelengebruik onder jongeren terug te dringen: De gezonde school en genotmiddelen, van het Trimbos-instituut. Ze vergeleek het middelengebruik van jongeren die het preventieprogramma hebben gekregen met dat van jongeren die niets hadden gekregen. Beide groepen pubers rookten, dronken en blowden evenveel.

In het onderzoek van haar collega Suzanne Mares ging het alleen om het alcoholgebruik. Ze vergeleek twee groepen kinderen uit groep 8 en hun ouders  waarvan één groep mee had gedaan aan het preventieproject Hou vol: geen alcohol!, ook van het Trimbos-instituut. Meteen na deelname aan het programma bleken moeders wel meer toezicht te houden op hun kroost en werd vaker een niet-drinken contract opgesteld. Maar het kon niet voorkomen dat de kinderen een jaar later gingen drinken. Mares vond dat evenveel kinderen – ze waren inmiddels 13 en 14 jaar – waren gaan drinken als in de groep die niet aan het programma deelnam.

Misschien dat het komt omdat dit programma eenzijdig is gericht op gezinnen, zegt Mares. ‘Het is waarschijnlijk effectiever om je niet alleen op de thuissituatie te richten, maar het preventieprogramma tegelijk te draaien op de scholen. Dan kunnen ze er ook met leeftijdgenoten over praten, dat is tenslotte de groep waar ze zich aan optrekken.’ Uit haar onderzoek blijkt bovendien dat vaders een grotere invloed hebben op het drinkgedrag van pubers dan moeders. En dat terwijl de preventieprogramma’s meestal zijn gericht op moeders.

Malmberg vindt dat er in preventieprojecten meer aandacht moet zijn voor de persoonlijkheid van jongeren. Want het maakt nogal wat uit hoe je in je vel zit, ontdekte ze. Jongeren met hoge scores op een gevoel van hopeloosheid en op een behoefte aan sensatie dronken en blowden eerder en meer dan bijvoorbeeld angstige jongeren. / Martine Zuidweg