Het is vandaag Disability Awareness Day, de dag waarop aandacht en steun gevraagd wordt voor mensen met een beperking. Radboud-alumni Nynke van Den Boomen en Wim de Jong starten een initiatief om disability onderdeel te maken binnen het thema diversiteit en inclusie op de universiteit.

‘Er is weinig aandacht voor de krankzinnige hoeveelheid hoepels die mensen met een handicap moeten nemen om überhaupt de arbeidsmarkt op te kunnen. We willen echt wel werken, maar de drempels zijn vaak enorm hoog,’ vertelt Nynke van den Boomen (39). ‘En als we die drempels toch weten te nemen, ondervinden we veel problemen: onder je niveau moeten werken, geen vast contract krijgen, discriminatie en pesterijen.’

Om die reden heeft Van den Boomen, gepromoveerd historisch demograaf, samen met haar oud-collega Wim de Jong (39) een initiatief opgericht dat ‘maatschappijbrede problemen rondom beeldvorming, beleid en dagelijks leven van mensen met een handicap agendeert en aanpakt.’ Het gaat daarbij niet alleen om fysieke beperkingen, maar ook om ‘onzichtbare beperkingen’, zoals psychische problemen.

Promoveren

De twee kennen elkaar van hun tijd bij de afdeling Geschiedenis – waar ze beiden promoveerden – en weten maar al te goed hoe het is om te moeten leven met een beperking. Van den Boomen heeft het hypermobiele type van Ehlers-Danlos, een aangeboren collageenaandoening, en is werkzaam bij Onbeperkt aan de Slag, een organisatie die zich hard maakt voor mensen met een beperking op de arbeidsmarkt. De Jong, docent politieke geschiedenis en filosofie aan de universiteit, promoveerde in 2014. Gaandeweg zijn PhD-traject werd hij gediagnostiseerd met multiple sclerose (MS). De eerste jaren ging het nog vrij goed, maar nu begint hij steeds meer te merken van vooral de motorische beperkingen die de ziekte met zich meebrengt.

Hoe hun initiatief precies vorm gaat krijgen, ligt nog niet vast. Ze beginnen in ieder geval eerst dicht bij zichzelf: ‘Hoe kunnen we voor de generaties na ons de wetenschap zó veranderen dat die een werkelijke afspiegeling wordt van onze zo diverse maatschappij? Hoe kunnen wij de academische wereld zó veranderen dat deze ook daadwerkelijk inclusief is en gelijke kansen biedt voor mensen met een beperking?’

Van den Boomen promoveerde vorige week als historisch demograaf bij Geschiedenis. Haar promotie-traject verliep niet bepaald vlekkeloos. ‘Ik ben in 2011 met een Wajong (Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten, red.) binnengekomen. Samen met mijn perfectionisme, prestatiedrang én handicap is het traject een nogal dodelijke cocktail gebleken voor mijn verdere carrière. Ik moest stoppen met mijn PhD en werd in 2018 volledig afgekeurd.’

‘Als je door je ziekte of beperking van loket naar loket wordt gestuurd, kom je erachter dat het beleid totaal niet werkt’

Desondanks is de historisch demograaf weer aan het werk gegaan, want achter de geraniums zitten, dat lukt haar niet. ‘Het is echt heel moeilijk om dan weer een weg terug te vinden naar de arbeidsmarkt. Na wat revalidatie heb ik toch mijn proefschrift weer opgepakt. Dat is misschien wat eigenwijs, maar het blijft een grote liefde, die historische demografie. Mijn promotores zijn me altijd blijven aanmoedigen en zonder die steun had ik het niet gehaald. Toch hoort inclusie geen zaak te zijn van de goodwill van individuen. Het verdient een systeemaanpak.’

Boos

‘Als je gezond bent, lijkt het allemaal erg goed geregeld in Nederland. Maar als je door ziekte of beperking van loket naar loket wordt gestuurd, kom je erachter dat het gefragmenteerde beleid rondom ziekte en handicap totaal niet werkt,’ aldus Van den Boomen. Ze kan zich er boos om maken. En als ze boos wordt, wil ze dingen veranderen.

Dat deed ze dan ook. Samen met oud-collega De Jong startte ze een initiatief om mensen met een beperking bij elkaar te brengen en het thema disability meer op de kaart te zetten. Na lang praten – niet alleen met elkaar, maar ook met een boel andere mensen – kwam het duo tot de conclusie dat de academische wereld niet toegankelijk is voor mensen met een handicap of ziekte. ‘Er wordt uitgedragen dat iedereen altijd welkom is in de academische wereld, ongeacht wat dan ook, want je wordt beoordeeld op je verdienste,’ zegt Van den Boomen. ‘Maar in de praktijk blijkt dat heel anders: er zijn weinig regelingen voor als je gezondheid begint te haperen. Het kaf wordt dan van het koren gescheiden, op basis van je handicap.’

‘Als je nog geen handicap hebt, dan krijg je die na een aantal jaar werken wel door de prestatiecultuur’

Er bestaat volgens het tweetal een veel breder probleem rondom diversiteit en inclusie. De wetenschap is een keihard bedrijf geworden, waar mensen aan de lopende band worden uitgesloten om allerlei redenen. ‘De academische wereld is een dolgedraaide survival of the fittest, gebaseerd op zaken als valorisatie en aantal publicaties. Ik vraag me dan af, in een tijd dat we het steeds meer hebben over diversiteit en inclusie, willen wij dit als wetenschap zijn en uitdragen?’ zegt Van den Boomen. ‘Als je nog geen handicap hebt, dan krijg je die na een aantal jaar werken wel door de prestatiecultuur,’ aldus De Jong.

Validisme

Diversiteit is een hot topic tegenwoordig. De Radboud Universiteit wil dit uitdragen door mensen met verschillende achtergronden te werven. Zowel op het gebied van studenten als personeel. Van den Boomen: ‘Vaak gaat het dan over racisme, seksisme en helemaal achteraan in het rijtje gaat het pas over validisme (discriminatie van mensen met een beperking, red.). Dat terwijl meer dan 10% van de bevolking met een beperking leeft.’

Daarom streven de twee naar een universiteit die leefbaar is voor iedereen. ‘Daar kan ons initiatief enorm aan bijdragen,’ zegt De Jong. ‘Er zijn mensen met beperkingen die je niet ziet, zoals psychische problemen. Het zou heel nuttig zijn om binnen het beleid rondom diversiteit en disability aan te geven dat de prestatiecultuur ook zijn schaduwkant en beperkingen heeft. Succes komt niet alleen maar neer op cum laude afstuderen. Het zou goed zijn als er in het curriculum op gewezen wordt dat je helemaal niet perfect hoeft te zijn.’

Als docent met een beperking heb je ook iets toe te voegen binnen een team, vindt De Jong: ‘Als ik de collegezaal binnenkom met mijn krukken, dan doet dat iets met de studenten. Ze zien dat een docent niet perfect is – en dat ook niet hoeft te zijn. Ik denk dat er een ondervertegenwoordiging van studenten met een beperking is, omdat de drempel heel hoog is om te gaan studeren. Het is belangrijk om als universiteit te laten zien dat er ook studenten én medewerkers met een beperking welkom zijn. Én dat je gewoon succesvol kunt zijn met een handicap.’