Na een jaar voorbereiding wordt Radboud University Press vrijdag gelanceerd. Al voor de officiële opening krijgt de wetenschappelijke uitgeverij veel aanvragen van onderzoekers die hun tijdschrift of boek Open Acces willen publiceren. ‘Wij willen ons onderscheiden in wetenschappelijke kwaliteit.’

Komende vrijdag wordt Radboud University Press (RUP) boven het doopvont gehouden, met een officiële presentatie op de twintigste verdieping van het Erasmusgebouw. Onder andere NWO-directeur Marcel Levi komt een praatje houden.

Er valt dan ook wat te vieren: de eerste drie publicaties van de wetenschappelijke uitgeverij zijn al klaar (zie kaderstuk, red.) en 25 andere publicaties, waaronder heel wat cursusboeken, zitten in de pijpleiding.

‘Daarnaast overwegen drie wetenschappelijke tijdschriften naar ons over te stappen’, zegt directeur Natalia Grygierczyk. Een eerste naam kan ze al noemen: Religie en Samenleving. Met de andere tijdschriften lopen nog gesprekken. ‘Het is best een groot succes, we hebben de juiste snaar geraakt in het huidige klimaat.’

Dissertatiereeks

Radboud University Press werkt volgens het principe van Diamond Open Acces. ‘Bij normale Open Acces (beweging die ernaar streeft om wetenschappelijke informatie vrij toegankelijk te maken, red.) betaalt de auteur voor de publicatie van zijn of haar wetenschappelijk artikel of boek, de lezer daarentegen niets’, legt Grygierczyk uit. ‘Bij ons zijn de publicaties zowel voor de auteur als de lezer gratis.’

In de eerste jaren krijgt Radboud University Press een subsidie van het college van bestuur van de universiteit. De bedoeling is dat de uitgeverij zich binnen enkele jaren financiert met het geld dat de universiteit voor wetenschappelijke uitgaven betaalt. ‘De hele wereld gaat immers richting Open Access’, zegt Grygierczyk. ‘Aan alle andere Nederlandse universiteiten ontstaan nu soortgelijke initiatieven. Dat is geen trend, dat is de realiteit.’

‘Open Access is geen trend, maar de realiteit’

Radboud University Press heeft slechts drie medewerkers in dienst. ‘Wij zitten niet in een apart gebouw en wij doen niet alsof wijzelf uitgever zijn’, legt Grygierczyk uit. ‘We werken met externe partijen voor de vormgeving, het drukken of het indexeren van de publicaties.’ Een van die partijen is het Nederlandse Openjournals.nl-Platform, dat door de KNAW wordt gehost en door NWO wordt gesubsidieerd. ‘Daar maken meer universiteiten en tijdschriften gebruik van, daardoor is het goedkoop.’

Peer review

In de eerste jaren mikt de nieuwe uitgeverij op twintig wetenschappelijke boeken per jaar, naast acht bestaande tijdschriften en hooguit één nieuwe tijdschrift. ‘Maar als we heel populair zijn, dan breiden we uit’, zegt Mirjam Ernestus, voorzitter van de redactieraad en daarnaast directeur van het Centre for Language Studies. ‘We beraden ons ook over een dissertatiereeks, maar die is ten vroegste voor volgend academisch jaar.’

Het is niet onlogisch dat Radboud University Press al voor de officiële opening op heel wat interesse van onderzoekers kan rekenen. Wie tegenwoordig onderzoeksbeurzen krijgt van subsidieverstrekkers zoals NWO of ERC, moet sowieso Open Access publiceren. Het idee daarachter: deze beurzen worden gefinancierd met overheidsgeld en de belastingbetaler moet gratis toegang krijgen tot de wetenschappelijke artikelen.

‘Bij een traditionele uitgever ben je als onderzoeker de rechten op je boek of artikel kwijt en kost de publicatie een hoop geld – bij Nature tot bijna 10.000 euro per artikel – en dat wil je niet’, zegt Ernestus. ‘Je kunt naar een Duitse University Press stappen, maar daar moet je betalen om je publicatie uit te geven. Bij Radboud University Press is de publicatie dus gratis en krijg je meer ondersteuning.’

‘Wij zorgen voor een goede peer review en gaan vervolgens met de auteurs in gesprek’

Dat wil niet zeggen dat iedereen zomaar bij Radboud University Press kan uitgeven. In de eerste plaats komen wetenschappers met een band met de universiteit in aanmerking, zoals onderzoekers maar ook emeriti of voormalige promovendi. De uitgeverij wil zich onderscheiden in wetenschappelijke kwaliteit. ‘Die moet heel hoog zijn, met een stevige peer review voor al onze uitgaven’, zegt Grygierczyk. Het is aan de redactieraad om over die kwaliteit te waken. ‘Wij zorgen voor een goede review en gaan vervolgens met de auteurs in gesprek’, vult Ernestus aan.

Printing on demand

Dat doet de redactieraad zowel voor wetenschappelijke tijdschriften als voor boeken. Als een bestaand tijdschrift de overstap wil maken naar Radboud University Press, dan beoordeelt de redactieraad de samenstelling en werking van het redactieteam en peer review van het tijdschrift in kwestie. Bij nieuwe wetenschappelijke tijdschriften is de toetsing nog uitgebreider.

De boeken van Radboud University Press zijn gratis digitaal beschikbaar in epub-formaat (voor e-readers, red.) en in pdf-vorm. Via printing on demand kunnen fysieke boeken worden besteld, maar dan betaal je als lezer wel druk- en verzendkosten. In principe kunnen de boeken van de nieuwe uitgeverij ook in de boekhandel komen te liggen, al verwacht Grygierczyk niet dat dat heel vaak zal gebeuren. ‘Dan is de prijs 50 procent hoger, want dat is de marge die boekhandels vragen. De meeste auteurs hebben dat liever niet. Bovendien zijn wetenschappelijke uitgaven vaak niet heel interessant voor een breed publiek.’