Paradoxaal, maar waar: medewerkers van de Radboud Universiteit melden zich in tijden van corona minder ziek. Dat blijkt uit de verzuimcijfers van 2020. ‘Deze ogenschijnlijk positieve cijfers nemen de zorgen over het welzijn van onze medewerkers niet weg.’

Het coronavirus houdt Nederland al bijna een jaar in zijn greep, maar het personeel van de Radboud Universiteit werkt stug door. Dat beeld rijst op uit de verzuimcijfers van de universiteit, opgevraagd door Vox.

In 2019, toen corona nog geen rol van betekenis speelde, lag het verzuimpercentage onder het wetenschappelijk personeel op 2,2 procent. Dat percentage bleef in 2020 ongewijzigd. Onder het ondersteunend personeel ging het percentage zelfs omlaag: van 5,1 in 2019 naar 4,5 procent in 2020 (afgerond op één decimaal).​ Het wetenschappelijk personeel meldt zich in zijn totaliteit dus fors minder vaak ziek dan het ondersteunend personeel.

Vooral kort verzuim – tot zeven dagen – is in 2020 ten opzichte van het jaar ervoor gedaald. Beide groepen melden zich ongeveer 30 procent minder kortdurend ziek. Het langdurig verzuim blijft onder wetenschappers ongeveer gelijk, terwijl dat percentage bij het ondersteunend personeel ook iets is gezakt.

Zorgen

Voor de universiteit zijn de ogenschijnlijk positieve cijfers geen reden om de vlag uit te hangen. ‘Ze nemen zorgen over het welzijn van onze medewerkers niet weg’, aldus Martijn Gerritsen, woordvoerder van het college van bestuur. ‘Door de coronacrisis is voor veel medewerkers de toch al hoge werkdruk verder toegenomen. We zijn ons ervan bewust dat gezondheidsklachten soms pas optreden als na een langere periode van piekbelasting er weer enige ruimte komt.’

‘Door de coronacrisis is voor veel medewerkers de toch al hoge werkdruk verder toegenomen’

De verklaring voor de daling van de ziekmeldingen is niet verder onderzocht. Wat volgens Gerritsen mogelijk een rol kan spelen is dat thuiswerkende medewerkers zich bij klachten minder snel ziekmelden.

Een andere factor zou het wegvallen van het zogenoemde grijs verzuim kunnen zijn. Daarvan is sprake als medewerkers zich ziek melden omdat ze bijvoorbeeld een ziek kind moeten verzorgen. Omdat medewerkers toch al thuis zijn, kunnen zij zich flexibeler opstellen en hebben zij meer ruimte om tussendoor andere dingen te doen.

Verhalen achter de cijfers

Marijtje Jongsma van de onderwijsvakbond AOb waakt ervoor de cijfers al te positief te interpreteren. Hoewel zij de verzuimcijfers ook ziet als één van de indicatoren voor het welbevinden van de medewerkers, zijn de verhalen áchter de cijfers veel belangrijker, reageert zij.

Bovendien is er volgens Jongsma structureel sprake van onderrapportage van het aantal ziektemeldingen – onder andere bij het wetenschappelijk personeel, waar velen werken met een tijdelijk contract. ‘Vooral jonge wetenschappers met een tijdelijke aanstelling lopen het risico om roofbouw te plegen door de enorme concurrentie op onderzoeksgeld en vervolgstappen in hun carrière.’ Bovendien halen wetenschappers hun verloren tijd door ziekte volgens Jongsma in door in de avonden of weekends te werken omdat ze worden afgerekend op hun output. ‘Of ze nemen paracetamol en werken gewoon door.’

Jongsma vreest dat de coronacrisis een domino-effect in gang zet. ‘Het onderwijs is tijdens corona beduidend zwaarder geworden. Als er mensen omvallen, moet de afdeling dat houwtje-touwtje opvangen. Collega’s bij wie het elastiek al gespannen staat moeten taken overnemen. Colleges gaan immers gewoon door. Dat kan na verloop van tijd voor grote problemen zorgen.’

Prioriteiten

Het college van bestuur onderkent de problemen. Gerritsen: ‘Daarom is het belangrijk voor iedereen, leidinggevenden en medewerkers, om prioriteiten te stellen: wat moet nu, wat kan later, wat hoeft niet? Dat is niet altijd eenvoudig maar wel in het belang van onze gezondheid.’

Jongsma vindt het goed dat het college van bestuur dat uitspreekt. Tegelijk moet het college zich dan ook hardmaken voor een cultuur waarin medewerkers werk durven te laten liggen. ‘Aan het eind van de dag worden wetenschappers nu nog afgerekend op hun individuele werk. Er moet iets aan de hypercompetitie op universiteiten worden gedaan.’

Gebeurt dat niet, dan vreest Jongsma op de lange termijn voor een tweedeling tussen wetenschappers die nu een extra zware onderwijstaak hebben of die thuis met kinderen zitten of andere (zorg)taken op zich nemen, en anderen die relatief ongestoord kunnen doorwerken. Net als in andere sectoren lijkt de pandemie die kansenongelijkheid uit te vergroten, ook aan de universiteiten. ‘En zo dreigt er een hoop onderzoekstalent verloren te gaan.’