Schaamte. Angst. Een onveilig gevoel. En dan ook nog onduidelijkheid over waar je terecht kunt. Vrouwen die thuis worden mishandeld door hun partner, weten vaak niet hoe ze uit die situatie kunnen ontsnappen. Radboudumc-onderzoeker Nicole van Gelder (33) helpt ze.

Stel: je bent als vrouw fysiek of psychisch mishandeld door je partner en wilt hulp. Waar kun je dan terecht? Nicole van Gelder maakte een anonieme website: Safe. Al honderden mishandelde vrouwen meldden zich.

‘De drempel naar hulp is hoog’, zegt Nicole van Gelder, onderzoeker bij het Radboudumc. ‘Veel vrouwen vinden het ook lastig om te beoordelen in welke situatie ze zitten, zeker als geweld alleen psychisch (bijvoorbeeld manipuleren of uitschelden, red.) is en (nog) niet fysiek.’

Dat moet anders, dacht de onderzoeker. Zo werd in 2019 Safe gelanceerd: een onlineplatform waarop vrouwen anoniem hulp en informatie kunnen zoeken, op een moment dat het hén uitkomt en het veilig is. Eerder deze maand is Van Gelder gepromoveerd op haar onderzoek naar het platform.

Stel, je bent een vrouw in een gewelddadige relatie, je googelt wat en komt op Safe terecht. Wat zie je dan?

‘Je moet eerst anoniem een account aanmaken en inloggen. Dan kom je in een onlineomgeving met modules. Je vindt er ook een oranje ‘escapebutton’, waar je op kunt klikken als je in onveilige situaties zo snel mogelijk de pagina wil verlaten, en je vindt er informatie over hoe je je zoekgeschiedenis kan wissen.’

‘De modules zijn gevuld met informatie, filmpjes van ervaringsdeskundigen en oefeningen die je kunt doen. Een module gaat bijvoorbeeld over de verschillende vormen van partnergeweld. Als je twijfelt waar je precies mee te maken hebt, kun je daar zo achter komen.’

‘Er zijn zoveel instanties dat veel vrouwen door de bomen het bos niet meer zien’

‘Een andere gaat over typen hulp en organisaties. Je krijgt een beeld van wat bepaalde hulp inhoudt, maar je kunt ook selecteren welk type hulp je zoekt – zoals juridisch of psychologisch – en in welke provincie. Er zijn zoveel instanties dat veel vrouwen door de bomen het bos niet meer zien. Dit helpt daarbij. Verder is er een forum, waar vrouwen met andere vrouwen kunnen chatten. Die worden gemodereerd door mijzelf en collega’s, de community managers. Die kun je ook rechtstreeks een bericht sturen.’

Wat heb je aan dat onderlinge contact?

‘Vrouwen voelen zich erdoor gesteund én erkend. Maar ze helpen elkaar ook, dat is heel mooi om te zien. Iemand vertelde dat ze nog bij haar partner bleef omdat het nu een poosje goed ging. Daar werd niet over geoordeeld, er was begrip en vertrouwen. “Je houdt nog vast aan de relatie omdat er ook ‘goede’ momenten zijn”, was een reactie. “Ja, dat klopt. Ik heb bewondering voor de stappen die jij hebt gezet, ik hoop dat ik dat ook zal kunnen”, kwam er terug. En: “Ik geloof in je”.’

‘Natuurlijk letten we erop dat er geen gekke dingen worden gezegd, maar dat kwam eigenlijk niet voor.’

En dat gebeurt dus allemaal anoniem?

‘Ja, dat is bewust zo gedaan. Veel vrouwen zoeken geen instanties op omdat ze bang zijn, bijvoorbeeld voor hun partner. Maar ze schamen zich ook. Anonimiteit verlaagt de drempel en vrouwen houden zelf de regie. “Ik vond het fijn dat er niet direct een heel dossier werd gemaakt of de politie op de stoep stond”, illustreerde een vrouw mooi.’

Is het wel wenselijk dat slachtoffers anoniem blijven? Zo weet je niet wie er om hulp vraagt of mogelijk in gevaar is.

‘Dat klopt, we hebben geen informatie over wie iemand is, laat staan waar die persoon woont. Maar we werken altijd met een veiligheidsprotocol. Dus: stel, een vrouw stuurt een bericht dat ze in gevaar is. Welke stappen moeten we dan doorlopen om haar te helpen? En wat doen we als we geen contact meer krijgen?’

‘We zagen dat vrouwen na een half jaar minder angstklachten rapporteerden’

‘Gelukkig is dat in bijna vijf jaar nog nooit voorgekomen. Ik denk dat vrouwen vrij snel doorhebben dat dit geen platform voor acute hulp is. Als je de site opent, krijg je ook meteen een pop-up dat je bij direct gevaar 112 moet bellen. En die pop-up zie je vaker.’

U hebt jarenlang onderzoek gedaan naar de site. Wat zijn de resultaten?

‘We hebben slachtoffers gedurende langere tijd gevolgd door vragenlijsten, en we hebben interviews gedaan. Kort gezegd bleek daaruit dat Safe vrouwen hielp in bewustwording, erkenning en steun. We zagen ook dat vrouwen na een half jaar minder angstklachten en angst voor hun partner rapporteerden.’

Je zou bijna zeggen: dit soort onlinehulp is de toekomst.

‘Ja, maar dan in samenwerking met ‘in-persoon-hulp’. Door de coronatijd werd het onderzoek nog relevanter, omdat veel hulp online moest worden aangeboden en er meer aandacht voor huiselijk geweld kwam. Eerst was er nog het vooroordeel dat je online geen connectie kon maken. Dat je elkaar in de ogen moet kunnen kijken. Maar dat is niet per se zo. Het is een mooie aanvulling op de bestaande ‘in-persoon-hulp’: je moet en kan het niet compleet hierdoor vervangen.’

‘We zijn aan het doorontwikkelen. De meeste essentiële informatie is nu ook in het Engels en Arabisch beschikbaar’

Zijn er bepaalde gesprekken bij u blijven hangen?

‘Een tijdje had ik contact met een vrouw in een benarde thuissituatie. Details kan ik niet delen, maar het was duidelijk dat ze daar weg moest. Maar ja: vind in deze tijd maar eens een nieuwe plek. Het duurde lang, dus ze zat erdoorheen. Dat was schrijnend. Ze berichtte ons vaker en dan was de wanhoop voelbaar.’

‘Ik kon ook weinig voor haar doen, want ik was niet de hulpverlener en kon haar slechts doorverwijzen. Maar een luisterend oor en advies bieden was schijnbaar al genoeg. Want toen ze eenmaal was verhuisd, stuurde ze me foto’s van haar nieuwe huis en hoe blij ze was met de hulp. Terwijl we elkaar nooit hebben gesproken of in de ogen hebben gekeken. Ik word weer emotioneel als ik daaraan denk.’

Hoe nu verder?

‘De site blijft gewoon bestaan. We zijn aan het doorontwikkelen. Zo is de meeste essentiële informatie nu ook in het Engels en Arabisch beschikbaar. We willen meer doen, bijvoorbeeld de website smartphonevriendelijker maken. Ik hoop dat we er subsidie voor binnenhalen.’

Een uitgebreide versie van dit artikel stond eerder in De Gelderlander.