Zeven Nijmeegse wetenschappers krijgen een prestigieuze Vici-beurs, een recordaantal. Dat maakte NWO vandaag bekend, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De wetenschappers, van wie drie bij het Radboudumc werken, gaan onder andere nieuw kunstbot ontwikkelen en kijken naar de rol van nieuwsgierigheid bij baby-gedrag.

De Vici-subsidies, à anderhalf miljoen euro, zijn de laatste in het bekende Veni-Vidi-Vici-beurzenrijtje binnen het Vernieuwingsimpuls-programma van NWO. De gewilde beurzen worden toegekend aan zeer ervaren toponderzoekers die maximaal 15 jaar eerder gepromoveerd zijn. Vaak zijn de laureaten al hoogleraar, of worden ze dat als ze de beurs toegekend krijgen. Met het geld kunnen onderzoekers een vernieuwende onderzoekslijn opzetten.

Maar liefst drie bèta-onderzoekers kregen een Vici. Scheikundige Anouk Rijs gaat kijken hoe eiwitten klonteren – een proces dat mogelijk een rol speelt bij onder andere alzheimer. De twee andere beurzen gaan naar de hoogleraren spectrosopie Bas van de Meerakker en Jana Roithová, die molecuuleigenschappen willen onderzoeken.

Nano-legoblokjes

Het Radboudumc mag eveneens drie Vici-laureaten bijschrijven. Hoogleraar Regeneratieve Biomaterialen Sander Leeuwenburgh gaat lichaamsvriendelijk kunstbot ontwikkelen waarmee botten sneller kunnen herstellen. De zogeheten biomaterialen die artsen momenteel gebruiken om bot te vervangen – dat verdwenen is door bijvoorbeeld kanker of infecties – werken niet optimaal, vertelt hij. ‘Het duurt nu heel lang voordat botcellen in het materiaal groeien en het uiteindelijk vervangen.’

Bij Leeuwenburgh’s nieuwe kunstbot gaat dat sneller, omdat het poreus is. Bovendien is het biomateriaal opgebouwd uit heel veel losse nanodeeltjes – ‘zie het als nano-legoblokjes’ – waardoor cellen er makkelijker in door kunnen dringen.

Deze nanodeeltjes kunnen ook helpen om medicijnen gerichter toe te dienen, omdat bijvoorbeeld antibiotica als het ware mee kunnen liften met de deeltjes. ‘Nu verschuilen bacteriën zich vaak in afweercellen in het bot. Medicatie die je via het bloed toedient, komt daar maar lastig bij. Onze nanodeeltjes komen daar wel, omdat de afweercellen ze opnemen. Het mooie is dat je dan meteen minder medicatie nodig hebt, omdat je gerichter te werk gaat.’

Nieuwsgierigheid

De twee andere umc-beurzen zijn voor neurowetenschappers Annette Schenck en Christian Beckmann, beiden ook verbonden aan het Donders Instituut. Dat geldt ook voor de zevende Vici-laureaat, Sabine Hunnius. Zij wil uitzoeken waarom baby’s zo nieuwsgierig en onderzoekend zijn. ‘Het is een fundamenteel aspect van ontwikkeling, waar we als psychologen nog maar weinig van begrijpen’, legt de hoogleraar Developmental Cognitive Neuroscience uit. ‘We denken dat het leren van nieuwe dingen belonend is voor je hersenen, het geeft een fijn gevoel. Vergelijk het met wanneer je in een ‘flow’ zit.’

De directeur van het Baby & Child Research Center is met name geinteresseerd in individuele verschillen tussen baby’s. ‘Waarom experimenteert het ene kind meer dan het ander? Misschien is hun intrinsieke motivatiesysteem wel zwakker afgesteld.’ Door de kinderen meerdere jaren te volgen hoopt ze erachter te komen of die verschillen van invloed zijn op de latere cognitieve ontwikkeling, en of er interventies mogelijk zijn, zoals het aanbieden van meer externe beloningen.