Vorige week presenteerde het kabinet een steunpakket van 645 miljoen euro voor het hoger onderwijs. Zijn de problemen voor studenten daarmee verdwenen? Niet bepaald, zegt rector Han van Krieken. Hij kijkt reikhalzend uit naar het moment dat fysiek onderwijs weer mogelijk is. ‘We moeten onderscheid durven maken tussen mensen die wel en niet immuun zijn.’

Het kabinet pakte vorige week woensdag uit met een groot financieel steunpakket voor het onderwijs. Universiteiten en hogescholen krijgen daaruit jaarlijks 645 miljoen euro ter compensatie voor de grotere toeloop aan studenten. Voor studenten was er meer goed nieuws: zij krijgen volgend jaar 50 procent korting op het collegegeld, of ze nu vertraging oplopen of niet. Ook wordt de ov-studentenkaart maximaal met een jaar verlengd.

Problemen van straks

‘Het heeft lang geduurd, misschien te lang, maar ik ben blij dat de steun er nu is’, reageert rector Han van Krieken op de kabinetsplannen. ‘Dit pakket komt een heel eind tegemoet aan de financiële zorgen van studenten en onderwijs tijdens deze coronacrisis. Dat is natuurlijk belangrijk. Toch zien we momenteel dat daar niet de grootste problemen liggen. Wij maken ons met name zorgen over het welzijn van studenten. Dat we geen fysiek onderwijs kunnen geven en elkaar niet kunnen ontmoeten, daar liggen op dit moment de grootste problemen.’

Daarom kijkt Van Krieken voornamelijk naar de ambitie van het kabinet om vanaf de start van het nieuwe collegejaar onderwijs op de campus mogelijk te maken. ‘Het kabinet geeft aan dat het slagen van die ambitie afhankelijk is van de ontwikkeling van het virus en het verloop van de vaccinaties.  Toch vind ik dat misschien wel het belangrijkste nieuws. Als studenten weer naar de campus mogen komen, gaat dat enorm helpen. Ik vind het een heel mooie doelstelling.’

Máár, waarschuwt Van Krieken: ‘Dan moet de overheid wel voorbereid zijn. In de politiek gaat het constant over de problemen van nu, terwijl we de problemen van straks moeten zien te voorkomen. We moeten ons afvragen wie naar de campus mag komen. Alleen gevaccineerde studenten? Ook studenten die het virus hebben gehad? Welke sneltesten zetten we in? En wat te doen met vaccin- en testweigeraars?’

Moet de universiteit dit niet zelf regelen?

‘Deze discussie moet in Den Haag worden gevoerd. Daar vraag ik aandacht voor, bij de ministeries en in de politiek, maar helaas blijft het liggen. Ik hoop echt dat ze daar snel mee aan de slag gaan, om op tijd te zijn voorbereid.’

Waarom blijft de discussie liggen?

‘De crux is dat je onderscheid moet durven maken tussen mensen die wel en niet immuun zijn. Dat vinden politici misschien eng, waardoor ze de discussie vooralsnog afhouden. Jammer, want zo blijven we achter de feiten aanlopen.’

Wat zijn de gevolgen als die discussie niet wordt gevoerd?

‘Voor ons is er dan geen duidelijkheid. Dan zullen we waarschijnlijk vast moeten houden aan gedeeltelijk thuisonderwijs. Daarnaast is het dan de vraag of alle studenten en hun docenten er klaar voor zijn om zich weer in groepen te begeven. De proef bij NEC van afgelopen weekend vind ik een mooi voorbeeld. Daar zaten slechts 1300 mensen in het stadion, terwijl er plek was voor 1500. Ik hoorde van mensen dat ze wel naar het stadion hadden gewild, maar onzeker waren over hoe het werkte en of het veilig was. Als we het er niet over hebben, gebeurt op de universiteit straks hetzelfde. Dat zou ik ontzettend teleurstellend vinden.’

Terug naar het financiële plaatje. U bent ook kritisch op de korting op het collegegeld. Waarom?

‘Het is uiteraard prettig voor alle studenten die hier gebruik van kunnen maken. Maar veel studenten lopen helemaal niet uit en studeren deze zomer gewoon af. Voor hen vind ik het niet eerlijk: ze hebben veel gemist door de coronamaatregelen, maar kunnen geen gebruik maken van de korting.’

‘De kwaliteit van onderwijs is op sommige vlakken minder, maar ik vind het niet logisch om dat te linken aan het collegegeld’

‘Bij bijvoorbeeld zorgopleidingen wil je bovendien dat mensen meteen aan de slag gaan. Daarom zou ik liever zien dat studenten een voucher ter waarde van een half, of liever nog een heel jaar collegegeld krijgen waarvan ze gebruik kunnen maken wanneer ze willen. Dat ze bijvoorbeeld vakken kunnen volgen als ze al aan het werk zijn om zichzelf om of bij te scholen.’

Wederom: heeft u dit in Den Haag voorgelegd?

‘Ik heb het idee op meerdere plaatsen geuit, vooralsnog zonder gehoor, maar de plannen moeten nog precies worden uitgewerkt, dus ik hoop dat daar verandering in komt.’

Wat zijn de goede kanten van het pakket?

‘Het extra jaar studenten-ov. Voor studenten is het heel belangrijk is dat ze zich om hun vervoer geen zorgen hoeven te maken. Dat het steunpakket zulke praktische problemen oplost, daar ben ik heel blij mee.’

Voor sommige studenten gaat het steunpakket niet ver genoeg. Zij zeggen dat ze dit jaar ook een deel van het collegegeld terug moeten krijgen. Bent u het daarmee eens?

‘Dat besluit zou landelijk genomen moeten worden, maar de minister heeft al gezegd dat ze dat niet gaat doen omdat de kosten voor hoger onderwijs in coronatijd juist hoger zijn. Ik vind dat geen gekke gedachte. We moeten nog steeds de campus onderhouden, terwijl we ook de kosten voor digitaal onderwijs dragen.’

Het is toch logisch dat studenten minder willen betalen als ze minder kwaliteit krijgen?

‘Dat vind ik niet terecht, hoewel ik de reactie begrijp. Volgens diezelfde logica zou ook het collegegeld omhoog moeten als de kwaliteit omhoog gaat. Moeten studenten van een beter beoordeelde opleiding meer betalen dan een minder beoordeelde studie? Wat mij betreft niet. Ons onderwijs is gelukkig geen markt van vraag en aanbod, maar een voorziening waarvan de overheid het overgrote deel van de prijs van het collegegeld betaalt.’

Voor studenten voelt het alsof de universiteit is veranderd in een veredelde streamingsdienst.

‘Ik zie ook dat de kwaliteit van het onderwijs op sommige vlakken minder is, maar ik vind het niet logisch om dat te linken aan het collegegeld. Studenten halen bovendien gelukkig wel hun studiepunten.’

Als u het hele plaatje bekijkt, vindt u dan dat de overheid genoeg doet om studenten te helpen?

‘Dat vind ik een lastige vraag. Geld is voor universiteiten en de overheid in deze crisis niet het probleem. Met dit pakket zijn al veel praktische problemen voor studenten opgelost. Het probleem ligt ergens anders: dat studenten zich niet voldoende kunnen ontwikkelen, niet kunnen uitgaan, niet met elkaar kunnen optrekken. Dat is helaas niet met geld op te lossen. Maar wel op de lange termijn met goed beleid. Daarom benadruk ik hoe belangrijk het is dat in het nieuwe collegejaar studenten weer zonder problemen bij elkaar kunnen komen.’