Niet alle promotietrajecten lopen vlekkeloos. De Nederlandse universiteiten committeren zich daarom aan nieuwe afspraken, die er bovenal voor moeten zorgen dat alle promovendi gelijk worden behandeld.

Het aantal promovendi is de afgelopen tien jaar sterk gestegen. Bovendien is de groep een stuk diverser geworden: steeds meer promovendi komen uit het buitenland, en ook de groep die niet in dienst is van de universiteit is gegroeid. Vooral het zicht op deze ‘buitenpromovendi’ is bij veel universiteiten niet optimaal.

Daarom heeft een commissie van vier rectoren, onder wie de Nijmeegse Han van Krieken, een lijvig document vol afspraken opgesteld waar promotietrajecten aan moeten voldoen. Alle universiteiten hebben zich gecommitteerd aan de regels, al schrijven de rectores ook dat er ruimte blijft voor ‘lokale diversiteit’ in de uitvoering.

Gelijke behandeling

Een van de hoofdpunten uit het plan is dat alle promovendi voortaan gelijk behandeld moeten worden. Een buiten- of beurspromovendus, die niet in dienst is van de universiteit, zou niet minder goed begeleid mogen worden dan een reguliere promovendus met een contract.

De tijd dat externe promovendi hun hele onderzoek op een zolderkamertje konden doen, lijkt voorbij

Alle promovendi moeten onderdeel gaan uitmaken van een community van promovendi, een soort Graduate School. Ingebed binnen een onderzoeksgroep hebben promovendi bijvoorbeeld meer ruimte om met collega’s in discussie te gaan en peer review te ontvangen. De tijd dat externe promovendi hun hele onderzoek op een zolderkamertje konden doen, lijkt voorbij.

Andere aanbevelingen die de commissie doet: alle promovendi zouden een onderwijs- en begeleidingsplan moeten schrijven, ze zouden ten minste twee begeleiders moeten hebben en krijgen toegang tot (online) faciliteiten zoals een e-mailadres van de universiteit en de bibliotheek. Mocht er tijdens het traject sprake zijn van ongewenst gedrag, een schending van de wetenschappelijke integriteit of ander ontoelaatbaar gedrag, dan moet de promovendus naar een onafhankelijke commissie kunnen stappen.

Veel van de voorstellen die de commissie doet, zijn al gangbaar – zij het bij reguliere promovendi in dienst van de universiteit. Om de begeleidingstrajecten van álle promovendi gelijk te trekken, moesten de universiteitsbestuurders om te beginnen misverstanden wegnemen. Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen een buitenpromovendus en een contractpromovendus? Die definities zijn nu strak getrokken en worden voortaan door alle universiteiten hetzelfde gehanteerd.

Kwaliteit

Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) reageert positief op het feit dat de rectoren zelf met aanbevelingen komen voor een beter promotietraject. Vooral de gestandaardiseerde manier van begeleiden, een onafhankelijk meldpunt en de inschrijving bij een Graduate School kunnen op goedkeuring rekenen.

Het PNN is minder te spreken over de eigen invulling die universiteiten kunnen geven aan het rapport. Extra maatregelen zijn nodig om ‘tanden’ aan het advies te geven, schrijft het PNN.

Ook wil het netwerk graag dat de rectores magnifici maatregelen treffen om perverse prikkels uit het promotiesysteem te halen. Zo sturen sommige universiteiten, via het systeem van promotiepremies, aan op kwantiteit boven kwaliteit. Overigens gaat de commissie hier nog mee aan de slag: zij verwacht hier voor de zomer meer aanbevelingen over te kunnen doen.