Regiojournalisten werken in grote lijnen nog hetzelfde als twintig jaar geleden. Ondanks alle veranderingen in de communicatietechnologie en in het medialandschap. Dat constateert oud-journalist Kees Buijs, die donderdag 30 oktober bij communicatiewetenschap promoveert op zijn onderzoek naar regiojournalistiek.

Studies over journalistiek gaan doorgaans over zoiets als de wisselwerking tussen media en politiek. Er is nauwelijks onderzoek gedaan naar de kern van dit vak: hoe de journalistieke productie tot stand komt. Zeker niet bij regionale dagbladen.

Kees Buijs, zelf jarenlang redacteur bij De Gelderlander, sprong in het gat. Hij bracht tussen 2010 en 2012 verschillende weken door op drie editieredacties van regionale dagbladen, in Tilburg, Oss en Arnhem. Hij hield bij wat de redacteuren bespraken en besloten en verbaasde zich. Over het gebrek aan eigen nieuws en originele invalshoeken. Over het gebrek aan discussies over wat goede artikelen zijn in het dagelijkse overleg. Over de routinematige manier waarop redacteuren werken.

Maar wat Buijs het meest verbaasde is dat journalisten in veel opzichten hetzelfde doen als ze vijftien, twintig jaar geleden ook al deden. In individuele gesprekken met Buijs zeiden redacteuren wel dat ze de lezer belangrijk vinden, maar in de praktijk vertrouwen ze hoofdzakelijk op lokale bestuurders en raadplegen ze zelden wijkbewoners om hun ervaringen op te tekenen. ‘Redacteuren houden de lezer op afstand zoals dat in de oude journalistieke cultuur ook gewoon was.’

Twitter en Facebook worden door sommige redacteuren wel gebruikt als nieuwsbron, maar zijn op redacties zeker geen gemeengoed. En in het dagelijks overleg zijn de crossmediale mogelijkheden van verhalen ook al geen agendapunt.

Kloof
De journalisten zelf zien hun werk een beetje anders. In individuele gesprekken met Buijs gaf een deel aan best tevreden te zijn met de manier waarop ze te werk gaan. Al zijn ze zeker ook wel overtuigd van het belang van kwalitatief onderscheidende berichtgeving en de kritische waakhondfunctie van een redactie. ‘Hier gaapt duidelijk een kloof tussen ambitie en praktijk’, zegt Buijs.

Op de werkvloer bevindt de journalist zich te vaak in een spagaat, bijvoorbeeld tussen de behoefte om lezers breed te informeren enerzijds en de behoefte aan verdieping anderzijds. Of die tussen de noodzaak tot het onderhouden van netwerken en anderzijds het kritisch volgen van de lokale macht.

Is er een uitweg? Jazeker, zegt Buijs. Betrek je lezersgroepen vaker bij de productie, is een voorbeeld. Haal bijvoorbeeld regelmatig jongeren en studenten naar de redactie. Betrek ze actief bij het meedenken over wat een krant kan betekenen voor jongeren. En: laat journalisten niet hun individuele gangetje gaan maar werk als redactie vaker als collectief. ‘Zoals dat bijvoorbeeld is gebeurd bij een crossmediaal project over 70 jaar Market Garden (Wegnaardebevrijding.nl). Op die momenten blijkt zo’n redactie tot veel meer in staat dan ze dag in dag uit laat zien’. / Martine Zuidweg

Kees Buijs promoveert donderdag 30 oktober om 14.30 uur in de Aula.