De kritiek van de Accreditatiecommissie NVAO dat een op de acht alfastudies aan de maat is, zorgde voor een golf van publiciteit. Voxweb maakt een rondje langs de universiteiten die onder vuur liggen. ‘De opleiding staat zeer goed aangeschreven bij vakgenoten en studenten en alumni komen op uitstekende plekken terecht.’

In Nijmegen valt het nog mee: daar kreeg maar één van de 21 beoordeelde alfastudies een onvoldoende, Algemene Cultuur Wetenschappen (ACW). Letterendecaan Theo Engelen steekt in zijn persbericht en aansluitende publiciteit de hand in eigen boezem (‘Herstelplan voor ACW is in volle gang’), maar hij geeft ook de boodschapper ervan langs: volgens hem moet het visitatiecircus zelf eens onderworpen worden aan een evaluatie. ‘De focus ligt te veel op de scripties’, zegt hij bijvoorbeeld.

Opmerkelijk is de berichtgeving in Tilburg (één onvoldoende): Univers citeert de mail van Herman de Regt, waarin de vice-decaan onderwijs van de Tilburg School of Humanities al een paar dagen voor het verschijnen van het kritische alfarapport waarschuwt voor de reacties. ‘Het faculteitsbestuur wil u voorbereiden op de eventuele ophef in de media’, schrijft De Regt. Hij vraagt om terughoudendheid  in de communicatie, dit vanwege de ‘nadelige beeldvorming over het gehele domein’. De Regt gaf zelf het goede voorbeeld en bleef voor Univers onbereikbaar voor commentaar.

In het Leidse Mare gaat de beschuldigende vinger naar de accreditatiecommissie: die zou de scores ‘op een vrij agressieve manier’ in de pers hebben gebracht. Aldus een woordvoerder bij de opleiding Engels, één van de twee onvoldoendes in Leiden (op een totaal van 38 beoordeelde opleidingen). Eigenlijk mochten ze bij Engels helemaal geen commentaar geven, want het bevel luidde dat de decaan het woord moet voeren. Deze decaan – Wim van der Doel – houdt het netjes met de landelijk georkestreerde riedel dat ‘we hard aan de slag zijn gegaan met de herstelplannen’.

In Amsterdam – hoe kan het ook anders – is de toon feller. Daar vielen bij de twee universiteiten samen zeven onvoldoendes. In Folia neemt decaan Frank van Vree de accreditatiecommissie zelf onder vuur. Dat het onderwijs er zo slecht voorstaat zou volgens deze commissie te maken hebben met toegenomen aandacht voor onderzoek. Onzin, vindt de Vree: het ligt aan de afname van het aantal docenten per student. Ook wijst hij erop dat de geesteswetenschappen de eerste zijn die langs de nieuwe, kritischer meetlat van de NVAO zijn gelegd. ‘Logisch dat er dan wat meer onvoldoendes vallen, het is maar de vraag hoe de andere domeinen zullen scoren.’

Bij Ad Valvas (Vrije Universiteit) is alle omzichtigheid verlaten. Letterendecaan Michel ter Hark noemt de acrreditatiecommissie zelf onder de maat. Bovendien zijn de scripties te streng beoordeeld en was de steekproef niet representatief. Letterenhoogleraar Marc van Oostendorp doet er nog een schepje bovenop en suggereert dat de ferme uitspraken in het rapport een gevolg zijn van eerdere kritiek uit academische kring, waarin zelfs het commentaar ‘kleinzielige strafexpeditie’ viel op te tekenen.

Gerry Wakker, letteren-decaan van de Rijksuniversiteit Groningen (waar vier onvoldoendes vielen), erkent op de website van de UKrant dat er hier en daar mogelijk een scriptie onterecht als voldoende is beoordeeld en dat op deze beoordeling niet genoeg toezicht geweest is. Een serieus probleem waaraan gewerkt wordt. Maar Wakker relativeert ook: het ligt alleen aan de scriptiebeoordeling, ‘met 170 van de 180 studiepunten is geen enkel probleem.’ Waar andere universiteiten stil blijven of zelfs aanzetten tot censuur, neemt de RUG in ieder geval geen halve maatregelen – alumni en studenten krijgen een brief met de mededeling dat de slecht beoordeelde opleidingen stappen gaan ondernemen en dat de bul gewoon geldig blijft.

Aan de Rotterdamse Erasmusuniversiteit is één opleiding als onvoldoende beoordeeld, de master Media Studies. Erasmus Magazine publiceert een interview met Suzanne Janssen, afdelingshoofd Media en Communicatie. De toon? Optimistisch. Zo zegt ze: ‘De opleiding staat nu al zeer goed aangeschreven bij vakgenoten en studenten en alumni komen op uitstekende plekken terecht. Hoewel we de uitkomst van deze visitatie betreuren, is de verwachting dat de opleiding alleen nog maar sterker uit het verbetertraject te voorschijn zal komen.’
Volgens haar is de commissie vol lof over het beoordelingsproces, heeft zij grote waardering voor andere aspecten van de opleiding, et cetera et cetera – anyway, afgaand op de uitspraken van Janssen, vraag je je af waarom Media Studies überhaupt een onvoldoende heeft gekregen.

Met de titel “Slachting bij geesteswetenschappen: één op acht opleidingen onvoldoende” laat DUB (de website van de Universiteit Utrecht) bij monde van de de letterenbestuurders de twee kanten van de medialle zien: de hand gaat in eigen boezem, maar tevens wordt de negatieve beeldvorming in de media gehekend. ‘Voor je het weet, ontstaat het idee dat al die Geesteswetenschappenstudies niet deugen”, aldus de decaan. Ook betreurt het bestuur de term ‘onvoldoende’, omdat de gehekelde opleidingen immers een herstelperiode wordt gegund. Hun voorstel: noem zo’n onvoldoende vanaf nu een herkansing of aangehouden advies.

En hoe reageert de slechtst beoordeelde universiteit, die van Maastricht, waar zes van de zeven opleidingen een onvoldoende hebben? De website van de universiteit beperkt zich tot de brief die Theo Engelen schreef namens alle Letterendecanen in Nederland. Het zusje van Vox (Observant) is de dag dat alle publiciteit losbarstte (24 juni) helaas op vakantie gegaan./ Paul van den Broek en Linda van der Pol

Minister Bussemaker van Onderwijs heeft zich inmiddels ook in de kwestie gemengd. In een brief aan de Tweede Kamer uit ze haar zorgen over de geesteswetenschappen.