De Radboud Universiteit ziet wel wat in het voorstel van Simone Buitendijk, vice-rector van de Universiteit Leiden, om het systeem van accreditaties te wijzigen. Als de instellingstoets voldoende is, hoeven de individuele opleidingen geen controle meer te doorstaan.

Het kost veel tijd, het levert alleen wat schuiven met papier op en de kwaliteit van het onderwijs verbetert er niet door, stelt vice-rector Simone Buitendijk van de universiteit Leiden. Ze is niet te spreken over het accreditatiesysteem van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) dat in 2011 werd ingevoerd. Het systeem moet zorgen voor een snellere keuring en een kwaliteitsverbetering bij opleidingen.

‘Dat is nu niet het geval’, legde Buitendijk onlangs uit in NRC Handelsblad. ‘Docenten zijn veel tijd kwijt aan de visitaties. Vooral het rapport met daarin de zelfstudie van een opleiding vormt een zware belasting.’ Reden voor Buitendijk om te pleiten voor een gemakkelijker systeem: als de universiteit en haar kwaliteitssysteem goedkeuring krijgen, is een individuele controle van de opleidingen niet meer nodig. De opleidingsinspecties vervallen niet helemaal, het worden verrassingsinspecties.

Tijd
De Radboud Universiteit ziet deze werkwijze wel zitten, zegt woordvoerder Martijn Gerritsen. ‘Alle tijd die nu in het schrijven van een rapport gaat zitten, is tijd dat we niet besteden aan onderwijs. Terwijl het daar nou juist om draait.’ De instellingstoets die de Radboud Universiteit in 2011 doorstond, pakte positief uit. Maar dit jaar kreeg onder andere de opleiding Algemene Cultuurwetenschappen een onvoldoende. Toont dat niet het belang van externe controles aan? ‘De universiteit werkt, op op gestructureerde wijze aan het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit van de opleidingen. Als de NVAO met een instellingsaccreditatie aangeeft daar vertrouwen in te hebben, kan de universiteit daarmee verder.’ Liever geen vreemden in je eigen keuken dus? Zeker wel, de blik van buitenstaanders is waardevol. Als de visitatie van de NVAO wegvalt,  kan de universiteit ook externe experts vragen om kritisch naar de opleidingen te kijken. Het verschil zit hem in de hoeveelheid tijd die de opleiding kwijt is aan de evaluatie. Om een mogelijk onterechte onvoldoende te voorkomen, spenderen opleidingen op dit moment nodeloos veel tijd in de verantwoording. Zonder dat de kwaliteit van de opleiding daardoor verbetert. Het zou goed zijn om daar iets aan te doen.’

Anne Flierman, voorzitter van de NVAO, ziet niets in het voorstel om bij een positieve instellingstoets geen opleidingscontroles meer te doen. ‘Deze optie betekent dat de instellingen zelf de kwaliteit van hun eigen product keuren. Ik ben daar geen voorstander van. Die controles kunnen moeilijk of niet de schijn van subjectiviteit vermijden. Slagers moeten hun eigen vlees niet keuren. Dat die controles tijd kosten, is uiteraard waar. Maar een controle op zich is ook geen kwaliteitsverbetering. Verbetering komt er natuurlijk alleen, als de vastgestelde tekortkomingen ook echt worden opgelost door de instellingen.’

Ook de optie ‘verrassingsbezoeken’, veegt Flierman van tafel. ‘Een verrassingsbezoek legt meer de nadruk op controle en verhoogt de werklast. Aan zulke bezoeken ken ik weinig waarde toe in de zin van een verbeterfunctie. De kwaliteitscontroles die we nu uitvoeren zijn juist bedoeld om de kwaliteit te helpen verbeteren, niet om opleidingen bij verrassing te “betrappen”. Het systeem zorgt voor zo objectief mogelijke normeringen. Zodat niet alleen de instellingen zelf, maar ook studenten en werkgevers weten dat geaccrediteerde opleidingen ook werkelijk voldoen aan de verwachtingen die aan wetenschappelijk onderwijs en onderzoek mogen worden gesteld.’ / Jolene Meijerink