De Radboud Universiteit wil medewerkers uitgebreider gaan screenen. Hoogleraar Veiligheidsbeleid Ira Helsloot waarschuwt: ‘Wie organiseert op basis van wantrouwen, zaait minder bezieling en loyaliteit.’

Elke sollicitatieprocedure bevat een screening: de identiteit en behaalde diploma’s van potentiële werknemers worden gecontroleerd, en soms worden referenties nagetrokken. Is de sollicitant wie hij zegt dat hij is, en heeft hij inderdaad de juiste papieren voor de baan?

Het college van bestuur wil die screening uitbreiden voor medewerkers die op zogenoemde ‘kwetsbare posities’ zitten. Dat zijn bijvoorbeeld functies met veel bevoegdheden, waarbij met minderjarigen wordt gewerkt of wanneer werknemers veel geld, goederen, gevaarlijke stoffen of gevoelige informatie in handen krijgen.

‘Alleen het opvragen van VOG’s voor alle medewerkers kost al gauw het jaarsalaris van één medewerker’

In het korte nieuwsbericht op Radboudnet, waar het college het plan aankondigt, staat dat het doel van de screening is om de risico’s op niet-integer gedrag te beperken. “De screening moet noodzakelijk zijn om de risico’s te beperken en moet proportioneel zijn”, schrijft de universiteit. “Ook zittende medewerkers die een functie bekleden met een verhoogd risico op bijvoorbeeld fraude of belangenverstrengeling, kunnen gescreend worden.”

Het college van bestuur wil nog geen vragen beantwoorden over de achterliggende redenen voor de screening. Eerst wil het in gesprek met de Ondernemingsraad, die instemmingsrecht heeft op het plan.

Kosten en baten

Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit, reageert desgevraagd sceptisch op het screeningsplan. ‘Mijn stokpaardje is altijd: veiligheidsmaatregelen moeten proportioneel zijn. De kosten moeten niet hoger zijn dan de baten.’

En de kosten van het screenen van personeel zijn niet gering, benadrukt Helsloot. ‘Alleen al iets simpels als het opvragen van VOG’s (Verklaring Omtrent het Gedrag, red.) à veertig euro voor alle medewerkers kost zomaar het jaarsalaris van één medewerker. En wat zegt zo’n VOG nu helemaal? Los daarvan heb ik principiële bezwaren tegen het opvragen van VOG’s, omdat het indruist tegen de gedachte dat mensen die hun straf hebben gehad, weer vrij burger zijn.’

Wil je verder gaan dan het opvragen van een VOG, dan moet je het screenen gaan uitbesteden aan professionals, zegt Helsloot. ‘Dat gaat natuurlijk nog veel meer kosten. En is het dat waard? Welk onheil wordt voorkomen met deze maatregel? Is het nu echt zo dat er op de Radboud Universiteit zo veel gedrag is dat niet door de beugel kan? Op die vraag zou het college antwoord moeten geven, voordat beoordeeld kan worden of de maatregel proportioneel is.’

Wantrouwen

Bovendien zijn de kosten van een screeningsprocedure niet alleen in geld uit te drukken. Helsloot: ‘Wil je zo met je mensen omgaan? Wie organiseert op basis van wantrouwen, zaait minder bezieling en loyaliteit onder zijn personeel.’

Om zijn betoog kracht bij te zetten gebruikt de hoogleraar een anekdote, die hij ook vaak aan zijn studenten vertelt. ‘Een paar jaar geleden kwam ik ’s avonds naar de campus om college te geven, maar was het gebouw al afgesloten – stom van me. Een bewaker liet mij toen, zonder te vragen naar mijn identiteit, binnen. Dat deed hij op goed vertrouwen. Juist die cultuur maakt dat ik mij zo prettig voel op de Radboud Universiteit. Ik gun dat we die in stand houden. Nodeloze veiligheidsmaatregelen dragen daar niet aan bij.’