Seks zonder condoom is voor menig student heel normaal. Gebruikmaken van het rubberen voorbehoedsmiddel lijkt in sommige kringen meer uitzondering dan regel. Studenten vinden het geen probleem, zolang er maar vooraf overlegd wordt.

‘Nog geneukt gisteren?’ vraagt de 20-jarige Sander* aan Martin* (22), zijn huisgenoot. Er verschijnt een grote lach op het gezicht van Martin. ‘Met of zonder condoom?’ Het blijkt zonder te zijn. ‘Lekker gedaan, pik’, is de reactie van Sander, waarna de twee elkaar triomfantelijk een boks geven.

De studenten met wie twee Vox-verslaggevers om de tafel zitten, vinden het heel normaal om over elkaars nachtelijke escapades te praten. Seks zonder condoom blijkt niets bijzonders. Maar, benadrukken de studenten, het gebeurt alleen als beide partijen erachter staan.

Onenightstand

Het lijkt onverstandig, maar in verschillende studentenkringen wordt niet moeilijk gedaan over het achterwege laten van een condoom. Cijfers van de GGD’s bevestigen dat beeld. In 2017 vond de laatste editie van het onderzoek ‘Seks onder je 25e’ plaats (dat iedere vijf jaar wordt gehouden door de GGD’s, samen met Rutgers en Soa Aids Nederland, red.). Slechts 29 procent van de jongens en 19 procent van de meiden zei altijd een condoom te gebruiken met hun laatste sekspartner. Ruim 40 procent van de jongeren van wie de laatste bedpartner een onenightstand was, gaf in hetzelfde onderzoek aan géén condoom te hebben gebruikt.

Bij die cijfers plaatst Colette van Bokhoven, seksuologe bij de GGD Gelderland-Zuid, wel de kanttekening dat ‘condoomloze seks iets van alle tijden is’ en dat het ‘niet alleen in studentenkringen voorkomt’. Ook zegt ze dat het lastig te bepalen is of er sprake is van een trend. Een nieuw onderzoek loopt momenteel nog.

Vox sprak off the record met meerdere studenten over het onderwerp. Ook zij zien seks zonder condoom als iets normaals. Het grootste deel van die studenten wilde niet geïnterviewd worden. Twee mannen en twee vrouwen durfden wél hun verhaal te doen. Maar alleen onder een pseudoniem, want het is nog altijd lastig om zonder schaamte over onbeschermde seks te praten.

Chlamydia

‘Seks zonder condoom is gewoon lekkerder’, vindt Martin, terwijl Sander instemmend knikt. ‘Het geeft een intenser gevoel omdat er niets tussen zit. Ik vind de standaardcondooms sowieso niet fijn zitten. Daarnaast kan het omdoen van een condoom echt een mood killer zijn op het moment zelf.’ Beide vrouwelijke studenten beamen los van elkaar dat het omdoen van een condoom de sfeer kan verpesten. ‘Maar het argument dat het zonder fijner zou zijn, gaat voor mij niet op’, zegt de 22-jarige Rosalie*. ‘Ik merk geen verschil.’

‘Ik vraag van tevoren of de man veilig is’

Sander en Martin, beiden lid van een dispuut in Nijmegen, zeggen dat onbeschermde seks in het dispuutsleven de normaalste zaak van de wereld is. Martin: ‘In onze sociale kringen ken ik genoeg mensen die vaker seks zonder condoom hebben dan met. Om de zoveel tijd duiken er verhalen op dat iemand bijvoorbeeld chlamydia heeft. Dat is helemaal niet vreemd.’ Gesprekken met andere dispuutsleden, zowel mannelijk als vrouwelijk, bevestigen dit beeld.

Daarbij wordt het gebruik van alcohol door alle vier de studenten als reden genoemd om minder snel een rubbertje om te doen. ‘Als ik gezopen heb, denk ik er eerlijk gezegd niet eens aan’, biecht Sander op.

Zwangerschappen

Toch lijkt seks zonder condoom niet in alle studentengroepen normaal. Rosalie: ‘Veel vriendinnen van mij zijn juist heel kritisch als ik ze vertel dat ik onbeschermde seks heb gehad. Ze waarschuwen dan voor de gevaren. Ik moet zeggen dat ik daardoor juist de laatste tijd veel voorzichtiger ben gaan doen en vaker een condoom ben gaan gebruiken.’

In het onderzoek ‘Seks onder je 25e’ wordt condoomloze seks bij onenightstands als zorgelijk bestempeld, vanwege het risico op geslachtsziektes. GGD-arts Van Bokhoven: ‘Condooms beschermen tegen soa’s én tegen zwangerschappen. Daarbij zijn condooms het enige middel waarmee mannen kunnen voorkomen dat vrouwen zwanger worden.’

Angst voor zwangerschappen is er bij de twee vrouwelijke studenten in ieder geval niet. ‘Ik gebruik anticonceptie. Dus die zorg heb ik zelf al weggenomen’, zegt Anna* (24). Dat geldt ook voor Rosalie. Sander en Martin geven aan van tevoren te vragen of de vrouw anticonceptie gebruikt – en haar te vertrouwen.

Maar hoe zit het met de vrees voor soa’s? ‘Ik vraag vaak van tevoren of de man veilig is’, aldus Anna. ‘Als hij zegt van wel, dan vertrouw ik daarop. Het is niet zo dat ik ter plekke een bewijs van een negatieve test wil zien. Daarnaast is de stap om naar de GGD te gaan voor een soa-test laag: dat is heel toegankelijk. En als je dat niet wil, dan kan je altijd nog online een test bestellen. Die ligt de volgende dag in de brievenbus.’

‘Ik heb weleens chlamydia gehad’, zegt Martin. ‘Dat was met een antibioticakuur zo verholpen. Twee pilletjes erin en een week later is het alweer opgelost (de antibioticakuur voor vrouwen duurt meestal langer, red.).’

Ergere aandoeningen, zoals herpes of hiv, daar zijn de studenten niet echt mee bezig. ‘Ja, het bestaat wel, maar die kans acht ik erg klein’, zegt Anna. De heren schetsen eenzelfde beeld. Sander, met een knipoog: ‘Ik maak me daar niet zo druk om. Pas als er een paddenstoel op mijn dop zit, ga ik me écht zorgen maken.’

Consent

Maar Van Bokhoven waarschuwt: ‘Sommige soa’s zijn steeds lastiger te behandelen, omdat ze resistent aan het worden zijn voor antibiotica. Op dit moment kunnen we alle soa’s nog behandelen, maar dat gaat in de nabije toekomst mogelijk veranderen. Daarom richt de GGD zich niet alleen op het genezen, maar vooral op het voorkomen van geslachtsziektes.’

‘Ik ga heus niet aandringen op onveilige seks’

Belangrijk bij seks is dat de bedpartners bespreken of ze wel of geen voorbehoedsmiddel gebruiken, vindt de arts. ‘Iemand die condooms wil gebruiken, moet die kans krijgen zonder dat een ander die persoon overhaalt om geen voorbehoedsmiddel te gebruiken. Belangrijk is dat iedereen die seks wil hebben, dit kan doen onder zijn of haar eigen voorwaarden. Consent staat voorop.’

Ook voor de studenten speelt consent een grote rol. ‘Als een vrouw aangeeft liever een condoom te gebruiken, dan doe ik die zonder problemen om’, zegt Martin stellig. Sander vult aan: ‘Ik ga heus niet aandringen op onveilige seks als een vrouw zich daar niet prettig bij voelt. Zo erg is een condoom dragen ook weer niet.’

En terecht, meent Rosalie. ‘Ik heb gemerkt dat van tevoren praten over condoomgebruik eigenlijk veel fijner is. En wanneer een jongen daar vervolgens begripvol mee omgaat, maakt hem dat alleen maar aantrekkelijker voor mij. Win-win dus.’

* Alle namen in dit artikel zijn op verzoek van de geïnterviewden gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.