Sherlock is een superheld
The Wire, Sherlock. Detectiveseries zijn mateloos populair. De vraag is waarom. Thijs Lijster, filosoof aan de Rijksuniversiteit Groningen, probeert vanavond het antwoord te vinden tijdens een Soeterbeecklezing. ‘Mensen ervaren een climax als het raadsel wordt opgelost.’
Kijkt u zelf detectives?
‘Eigenlijk pas sinds kort. Ik ben nooit zo bezig geweest met ouderwetse crimes zoals Inspector Morse, maar afgelopen jaren is het genre meer afgestoft en wat hipper geworden. Zo heb ik Sherlock bijvoorbeeld met plezier gekeken.’
Waarom zijn detectives zo populair volgens u?
‘Ik heb het idee dat de detective een superhelden status heeft. Hij is diegene die kan aangeven wie er schuldig zijn aan grote problemen. Daarnaast speelt er de art of deduction. Er wordt een behoefte bevredigd wanneer het raadsel wordt opgelost. Zo zegt Thomas Pynchon (Amerikaanse schrijver, red.) dit ook: ‘detectives are the pornography of deduction’. Mensen ervaren een climax als het raadsel wordt opgelost. Dat is de aantrekkingskracht ervan.’
Kunt u al een voorproefje geven van uw lezing van vanavond?
‘In mijn lezing laat ik aan de hand van videofragmenten een driedeling in de geschiedenis van de detectives zien. Zo zijn er klassieke detectives die op basis van rede en observaties het probleem oplossen, de hard boiled detectives waarin de detective ook wel eens zijn handen vuil maakt en postmoderne detectives waarin een vraag leidt tot een probleem tot nog meer vragen. Aan de hand van deze driedeling wil ik duiden wat de ideeën over waarheid en rechtvaardigheid zijn en vanuit daar keer ik weer terug naar Sherlock.’
Wat zeggen detectives over onze kijk op waarheid en gerechtigheid?
‘De detective was een figuur van de verlichting. Maar in de postmoderne detective zijn de motieven van de hoofdpersoon niet meer duidelijk, noch hoe het intrige in elkaar steekt. Daardoor is de postmoderne detective een expressie van de crisis van de verlichtingsidealen waarin waarheid en rechtvaardigheid niet meer als vanzelfsprekend gezien worden.’ / Carmen Quint
De Soeterbeeck lezing van Thijs Lijster is vanavond om half acht in het Collegezalencomplex. Studenten hebben gratis toegang. Inschrijven kan hier.
