Slag om Romeins instituut is nog niet gestreden
-
Villa Omera, thuisbasis van het KNIR.
Het Koninklijk Nederlands Instituut Rome moet er voor de hele academische gemeenschap zijn. Die boodschap stuurden meer dan 2.500 academici de wereld in nadat uitlekte dat de Rijksuniversiteit Groningen meer grip wil krijgen op het instituut.
Er woedt een felle strijd om de Villa Omero. Het statige neo-renaissancistisch pand in het Romeinse stadspark Villa Borghese biedt onderdak aan het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome (KNIR), een uitvalsbasis voor Nederlandse archeologen, historici en kunstwetenschappers die onderzoek doen in de Italiaanse hoofdstad.
Aanleiding van de onrust is een strategische nota van het bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) die vorige maand in NRC uitlekte. Daarin stond onder andere dat de RUG streeft naar een bezetting van 50 procent Groningse activiteiten in het pand en dat de directeur van het KNIR voortaan aan de RUG verbonden moet zijn.
Wat is het KNIR?
Het Koninklijk Nederlands Instituut Rome, kortweg KNIR, is het oudste en grootste van de Nederlandse Wetenschappelijke Instituten in het Buitenland. Het instituut in het park van Villa Borghese organiseert cursussen voor studenten van alle niveaus en opleidingen en stelt beurzen en onderdak in Rome ter beschikking aan studenten en onderzoekers. ‘Het KNIR is een laboratorium voor de alfa’s’, zegt Van Deventer. ‘Onderzoekers uit verschillende disciplines leven en werken er samen. Zo ontstaan interessante wisselwerkingen en nieuwe inzichten.’
De instituten in het buitenland worden gezamenlijk beheerd door de universiteiten van Utrecht, Leiden, Groningen, de UvA en de VU uit Amsterdam en de Radboud Universiteit. Volgens Van Deventer hebben de wetenschappers en studenten van de Radboud Universiteit een aandeel van circa 20 procent in de bezettingsgraad van het KNIR.
Ongepast, vinden meer dan 2.500 wetenschappers uit heel Nederland. Vorige week overhandigden ze een petitie aan de Nijmeegse universiteitsbaas Daniël Wigboldus, die voorzitter is van de Nederlandse Wetenschappelijke Instituten in het Buitenland (NWIB).
Yantai
‘Het KNIR is de oudste en grootste Nederlandse Wetenschappelijke Instelling in het Buitenland. Alle vijf zusterinstituten (in Athene, Cairo, Florence, Rome en Sint-Petersburg, red.) hebben een gezamenlijk koepelbestuur’, zegt mede-initiatiefnemer van de petitie Maarten van Deventer. De promovendus van de Radboud Universiteit werkt twee maanden per jaar in het KNIR. ‘Per instelling treedt een Nederlandse universiteit op als beheerder. Voor het KNIR is dat de RUG. Het is de traditie dat een universiteit daar niet te veel mee te koop loopt.’
Dat de RUG met deze traditie wil breken, wijt Van Deventer aan de internationaliseringsambities van de universiteit. ‘Vorig jaar wilde de RUG een branch campus openen in het Chinese Yantai, maar dat lukte niet. Nu hebben ze hun oog op het KNIR laten vallen.’
Het argument dat de RUG meer bijdraagt aan het KNIR dan andere universiteiten, gaat volgens Van Deventer niet op. ‘Voor het beheer krijgt de RUG penvoerdersgelden van het ministerie van OCW, alle universiteiten dragen evenveel bij. Toch willen ze er nu een Groningse campus van maken.’
Democratie
De Groningse universiteit wil het KNIR onder andere gebruiken om haar bachelorstudenten internationale ervaring op te laten doen. Van Deventer: ‘Daar is wat voor te zeggen, maar het KNIR heeft een specialisme op het gebied van de archeologie, geschiedenis, kunstgeschiedenis en de geesteswetenschappen in brede zin. Als je er voor de helft een algemene campus van maakt, dan loop je het gevaar dat dat ten koste gaat van het zorgvuldig opgebouwde specialisme. De kracht van het instituut is juist de gespecialiseerde wetenschappelijke staf en directeur en een gespecialiseerde bibliotheek. Laat je studenten daar kennis mee maken, bijvoorbeeld in de Caput Mundi-cursus, die het KNIR twee keer per jaar organiseert voor gevorderde bachelorstudenten.’
Hoewel de huidige directeur van het KNIR met ingang van 1 september afzwaait, schreef de Groningse universiteit geen vacature uit voor een nieuwe. De RUG benoemde intussen wel haar eigen scheidend rector Elmer Sterken tot interim-directeur. ‘Sterken is vast een goede bestuurder, maar zijn aanstelling spoort niet met de lijn van het instituut’, zegt Van Deventer. ‘Hij is de eerste directeur sinds 1904 die geen geesteswetenschapper is maar een econometrist. Als een kunsthistoricus opeens directeur van het CERN wordt, zou er ook protest uitbreken.’
Nieuwe directeur
Gisteren stuurde de NWIB een persbericht rond. Daaruit valt af te leiden dat het KNIR in zijn geheel deel blijft uitmaken van de NWIB en dat eventuele extra activiteiten openstaan voor deelnemers van alle universiteiten die lid zijn van het NWIB, niet uitsluitend voor de RUG. Ook wordt een open sollicitatieprocedure gestart voor een nieuwe directeur. Tot 1 januari blijft Elmer Sterken wel interim-directeur van KNIR.
Van Deventer noemt dat in beginsel goed nieuws voor iedereen die de petitie heeft ondertekend. ‘In de komende maanden zullen we de verdere ontwikkelingen kritisch blijven bekijken,’ zegt hij.
