Slapeloosheid is slecht voor je concentratie en algemene gesteldheid. Omdat veel medewerkers lijken te kampen met het probleem, biedt de universiteit een slaaptraining aan. Wil je beter slapen? ‘Volg een aantal basisregels en blijf vooral kalm.’

Je kijkt op de klok: het is drie uur ’s nachts. Je denkt aan wat je morgen op werk allemaal moet doen en – stop maar. Daar gaat het al fout. Door in de ‘gedachtentrein’ te stappen, heeft je lichaam zich geactiveerd. Zodra je in de actieve modus zit, komt er van slapen niks meer terecht, vertelt slaapexpert Aline Kruit. Ze geeft sinds oktober online slaaptrainingen voor de Radboud Universiteit.

Rapportcijfer

Verschillende medewerkers verschijnen op het scherm. Ze hebben net als ik last van slapeloosheid. De één raakt niet in slaap, de ander wordt verschillende malen wakker. De gemene deler is het rapportcijfer vijf dat deelnemers hun nachtrust geven. We hopen allemaal dat Kruit hulp kan bieden. Ze schreef verschillende boeken over slaap. Dit is de tweede keer dat ze een training voor medewerkers van de universiteit geeft. En er staan er meer gepland, ze zijn allemaal volgeboekt.

Dat is niet verrassend, zegt coach Annemiek Baselaar van de divisie Human Resources, die de trainingen organiseert. ‘Ik spreek al jaren personeel dat worstelt met slaap en vind dat we daar iets mee moeten doen’, zegt ze. ‘De universiteit vindt het belangrijk om medewerkers te ondersteunen om met plezier en rust hun werk te kunnen doen. Slaap is daarvan een belangrijk onderdeel, helemaal nu meer medewerkers mentale klachten en een hogere werkdruk ervaren.’

Evolutie

Dat slaap belangrijk is, blijkt wel uit hoe vreemd het uit evolutionair oogpunt is, legt slaaponderzoeker van het Donders Instituut Martin Dresler uit. ‘We sluiten de buitenwereld even helemaal buiten, daarmee breng je jezelf in een zeer kwetsbare positie’, zegt hij. De functies van slaap zijn blijkbaar dusdanig belangrijk, dat het opweegt tegen de grote nadelen van jezelf afsluiten.

‘Slaap helpt je brein om goed te functioneren’

Duizenden studies hebben de functies van slaap onderzocht. ‘Slaap helpt je brein om goed te functioneren. Het heeft invloed op je immuunsysteem, op je metabolisme, je geheugen’, noemt Dresler op. Een gebrek aan slaap belemmert dan weer de concentratie. Tien of vijftien seconden je aandacht ergens bijhouden lukt nog, maar langere periodes (zoals colleges) zijn moeilijker vol te houden. Dresler: ‘We zien dat terug in cognitieve tests: hoe minder slaap, hoe meer onderbrekingen in je aandacht.’

Emoties

Slecht slapen heeft niet alleen invloed op de eerstvolgende dag, zegt Dresler. ‘We zien ook dat je moeilijker dingen kunt onthouden van de dag ervoor. De hersenen krijgen de kans niet om alles goed te verwerken.’ Hetzelfde geldt voor emoties. Ook die worden niet goed verwerkt en zijn de volgende dag flink verstoord.

Logisch dus, dat de slaaptraining zo populair is. ‘Het is onze menselijke neiging om dingen te willen oplossen’, zegt trainster Kruit. Maar daar zit nou net het probleem. ‘Als je niet kan slapen zit je in een ongewenste toestand. Maar daartegen vechten maakt het probleem juist erger.’ Het zorgt ervoor dat je ‘activeert’ en de slaap dus ver te zoeken is.

‘Vechten tegen slapeloosheid maakt het probleem juist erger’

Je kunt daarmee in de ‘stress-cirkel’ terecht komen, legt ze uit. De stress zorgt ervoor dat je niet kunt slapen, het slaapgebrek zorgt voor stress, enzovoort. Die vicieuze cirkel kan er zelfs voor zorgen dat je in een burn-out terecht komt, vertelt Dresler. ‘Slaapgebrek is de beste voorspeller van mensen die een burn-out ontwikkelen. Het gaat niet alleen om het aantal uur dat je werkt, of hoeveel stress je ervaart. De interactie met slecht slapen is meestal wat tot een burn-out of depressie leidt.’

Kalm blijven

Vechten tegen slaapgebrek mag dus niet en het proberen op te lossen helpt ook niet. Hoe kom je dan van de slapeloosheid af? Dat doe je, zegt Kruit, door een aantal basisregels te volgen, en vooral kalm te blijven.’ De basisregels gaan over omstandigheden waar je controle over hebt, zoals niet meer eten of drinken voor het slapengaan, niet op een scherm kijken in bed, niet overdag slapen en niet naar bed gaan als je niet moe bent. Kalm blijven is voor veel mensen minder gemakkelijk te controleren, daarvoor moet je een mindswitch maken, zegt Kruit. ‘Je moet accepteren dat je niet kunt slapen en daar rustig onder blijven.’

Wat daarbij kan helpen is een realistischer beeld hebben van slaap, zegt Dresler. ‘Veel mensen hebben een geïdealiseerd beeld van wat goed slapen is. Het is normaal om niet meteen in slaap te vallen of een paar keer per nacht wakker te worden. Het is ook normaal om soms een keer een slechte nacht te hebben.’ Als je daar wat relaxter mee omgaat, helpt dat om rustig te blijven als je de slaap niet kunt vatten.

‘Veel mensen hebben een geïdealiseerd beeld

van wat goed slapen is’

Terug naar de training van Kruit. Er verschijnt een slide op het Teams-scherm, met de vraag: ‘Ken je mensen die wel goed slapen?’ We knikken enigszins gefrustreerd. ‘Wat doen die mensen?’ vraagt Kruit. Het blijft stil. Dan verschijnt de volgende slide. Er staat in hoofdletters: NIKS. Zo simpel kan het zijn, gewoon niks doen. Nu nog zien of het werkt.

De trainingen zijn te vinden op het platform gROW. Alle geplande trainingen vanuit de Radboud Universiteit zitten momenteel vol, maar in de toekomst komen mogelijk weer nieuwe trainingen.