Op 21 maart mogen we naar de stembus om ons oordeel te vellen over de Sleepwet. In aanloop daarvoor geven jurist Sven Brinkhoff en filosoof Frank van Caspel op 31 januari een lezing over deze veelbesproken wet. Brinkhoff vertelt waarom het debat zo belangrijk is. 'Je kan zomaar ineens wél interessant worden'.

Vroeger mochten inlichtingendiensten alleen gericht tappen wanneer ze iemand ergens van verdachten. Dankzij de Sleepwet hoeft het niet meer concreet om één persoon te gaan: wanneer inlichtingendiensten verdachte communicatie meten in een gebied, kunnen ze de gegevens van dit hele gebied naar binnen slepen.

Waar gaat de ophef rondom de wet over?

Brinkhoff: ‘Mensen vallen over de mogelijkheden die de Sleepwet biedt. Datamining, of de zaak rondom Snowden, daar denken we direct aan. Dat de diensten ons in het geniep in de gaten houden, dat voelt voor veel mensen niet goed. Maar aan de andere kant: je hoort niks over de strenge controle waaraan de wet onderhevig is. Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat de AIVD na het binnenhalen van de informatie nog helemaal niks met de gegevens mag doen. Hiervoor moeten de minister en een speciale commissie, de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden, apart toestemming geven.’

Dus dankzij deze strenge controle hoeven we niet bang te zijn voor dit soort wetten?

‘Toch wel. Want: wie leidt je land? Denk aan een Erdogan of een Trump, dat is toch wel andere koek dan Mark Rutte. We moeten er daarom voor zorgen dat dit soort wetten compleet dichtgetimmerd is om ons te beschermen. Je kan niet genoeg controle hebben.’

Weten we wel genoeg over deze wet om een referendum te houden?

‘Dat er een referendum wordt gehouden, vind ik heel goed. In de politiek is de wet er te snel doorheen gekomen. Daarnaast is het ontzettend belangrijk dat het initiatief kwam van studenten, met het oog op de grote gevolgen voor de toekomst. Aan de andere kant denk ik niet dat mensen genoeg weten om te stemmen, de berichtgeving is eenzijdig. Neem nu de strenge controles waar de wet aan onderhevig is: deze lees je helemaal nergens terug. Daar gaan we het tijdens de lezing uitgebreid over hebben.’

‘Je hebt altijd wel iets dat je voor jezelf wilt houden, al is het een mail naar je geliefde’

Wat is belangrijker, privacy of het voorkomen van een terroristische aanslag?

‘Privacy en terrorisme zijn moeilijk vergelijkbare grootheden. Natuurlijk willen we geen aanslag, maar ik geloof het niet als mensen zeggen dat de overheid alles van ze mag weten. Je hebt altijd wel iets dat je voor jezelf wilt houden, al is het zoiets simpels als een mail naar je geliefde. Aan de andere kant geven wij al ontzettend veel van onze privacy weg, aan bedrijven als Facebook en Google. Nu de overheid precies hetzelfde van ons wil, gaan we ineens steigeren.’

Maar een mail naar mijn geliefde of een Facebookpost brengen me toch niet in beeld bij de AIVD?  

‘Het gevaar zit ‘m in het profileren. Dat gaat de overheid nu zelf doen. Stel, je schrijft een scriptie over Syriëgangers, daarvoor zit je dus constant te googelen. Daarnaast spreek je met geradicaliseerde jongeren of heb je hechte banden met een Syrische familie. Er is geen garantie dat je in beeld komt, maar als dit wel gebeurt en de AIVD past de puzzelstukjes verkeerd in elkaar, dan moet je een heel goed verhaal hebben. Je denkt misschien dat je niets boeiends doet, maar je kunt zomaar ineens wél interessant worden’.

[kader-xl]De Sleepwet. Een ongeleid projectiel? Op 31 januari om 19.30 gaan filosoof Frank van Caspel en jurist Sven Brinkhoff voor Radboud Reflects met elkaar in gesprek over de Sleepwet. Ze zullen zowel de voor- als de nadelen van de wet bespreken, onder toeziend oog van promovendus Carli Coenen. Je kunt hier meer informatie vinden over de lezing. [/kader-xl]