Een wc die je laat weten dat je meer water moet drinken, of dat je even kalm aan moet doen. Het klinkt als science fiction, maar mede dankzij onderzoekers van het Radboudumc kan het werkelijkheid worden. Tijdens de Vierdaagse wordt onderzoek gedaan naar de vochtbalans van lopers, met behulp van slimme toiletten.

‘U heeft zich net gewogen? Top, komt u maar, dan mag u hier plassen’, klinkt het in de gang van het Karel de Grote College aan de Bijleveldsingel. In de middelbare school pal naast de start- en finishlocatie op De Wedren huist tijdens de Vierdaagse het onderzoekscentrum van het Radboudumc. Wetenschappers doen hier de hele week onderzoek naar vochtbalans en temperatuurregulatie onder lopers.

Een wandelaar die net de 40 kilometer heeft afgelegd, loopt naar het toilet. Dat is niet zomaar een standaard pot, zoals de vele dixies die langs de route staan, maar een slim toilet dat allerlei zaken meet. Zo zitten er in de toiletbril een hartslag- en bloeddrukmeter ingebouwd en analyseren sensoren de kleur en temperatuur van de plas. Ook wordt een deel van de urine opgevangen in een buisje, dat verder geanalyseerd wordt.

Plaspillen

‘We onderzoeken hier drie groepen wandelaars’, vertelt Coen Bongers, fysioloog van het Radboudumc en docent bij de HAN. ‘Een groep die diuretica krijgt, een medicijn dat wordt uitgeschreven voor mensen met een hoge bloeddruk. Daarnaast een groep met andere medicijnen en een groep zonder medicatie.’

‘Diuretica zijn plaspillen’, gaat Bongers verder. ‘Je raakt je overtollige vocht kwijt, waardoor je bloeddruk kan zakken. We onderzoeken wat het effect van het nemen van deze pillen is op de vochtbalans van wandelaars. Of zij sneller uitdrogen dan andere lopers.’

‘We meten of het verstandig is om medicatie te verminderen tijdens een flinke inspanning’

Om hier achter te komen gebruiken de onderzoekers dus de slimme toiletten. Maar er zijn ook andere middelen om de mate van uitdroging te meten. Zo houden wandelaars zelf bij wat ze aan vocht innemen (hoeveel en wat ze drinken) en kwijtraken (het aantal toiletbezoeken) en worden er wegingen en bloed- en plasanalyses gedaan bij de lopers.

Maar wat kan je nou met dat onderzoek? ‘Voor ons is het natuurlijk een interessante wetenschappelijke studie, maar we kunnen er ook concrete tips uit filteren voor wandelaars’, zegt Bongers. ‘We weten dankzij eerder onderzoek naar de vochtbalans bijvoorbeeld dat 20 tot 25 procent van de wandelaars uitgedroogd aankomt op de finish van de eerste dag. Dan kan je bijvoorbeeld adviseren om meer te drinken, het tempo wat lager te houden of meer elektrolyten (zout, red.) in te nemen.’

‘Dit jaar willen we concreet meten of het voor mensen die diuretica gebruiken verstandig is om hun medicatie te verminderen tijdens een flinke inspanning, zoals vier dagen achter elkaar wandelen. In overleg met de huisarts natuurlijk, want het is niet de bedoeling dat mensen met een te hoge bloeddruk zomaar hun medicatie aanpassen voordat ze de Vierdaagse gaan lopen.’

Hitte

Leden van het onderzoeksteam van het Radboudumc waren zo ook betrokken bij de beslissing vorig jaar om de eerste wandeldag te schrappen vanwege de hitte. ‘Ik denk dat dat de enige juiste beslissing was’, blikt Bongers terug. ‘Als op een doorsnee dag al bijna een vierde van de wandelaars is uitgedroogd, dan is het onverantwoord om met 38 graden te gaan lopen.’

De onderzoekers hopen dat het slimme toilet uiteindelijk uitkomst kan bieden in de zorg. De toiletten, ontwikkeld door samenwerkingspartner OnePlanet Research Centre uit Wageningen, zouden in de toekomst bijvoorbeeld kunnen helpen in verzorgingstehuizen of ziekenhuizen.

‘Het zou mooi zijn als zorgverleners op deze manier de gezondheid van hun patiënten kunnen monitoren, zonder dat daarvoor met potjes plas gesleept hoeft te worden, of er extra metingen nodig zijn. Er kunnen namelijk veel meer dingen aan de hand van de urine gemeten worden dan alleen de mate van hydratatie’, zegt Bongers. De wc kan dan al het werk doen.