Stress? Ga even mediteren. Paniek? Yoga is je redder. Yoga en mediteren zijn allang geen nieuws meer: Jan en alleman lijkt zich onder te dompelen in de wereld van rust en reinheid. Er zijn zelfs onderzoeken die beweren dat je van meditatie een socialer mens wordt. Maar klopt dat wel?

Inti Brazil, universitair docent aan het Donders Instituut, ontdekte samen met collega-onderzoekers in Nieuw-Zeeland en Engeland dat de voordelen van meditatie minder groot zijn dan weleens wordt gezegd. ‘Dat mensen zichzelf beter kunnen voelen na een les yoga of een uur mediteren is duidelijk, maar dat betekent niet automatisch dat we socialer worden’, aldus Brazil. Brazil en zijn collega’s publiceren vandaag in Nature over hun ontdekking.

Averechts

Jarenlang werd er door yogastudio’s, sportcentra en wetenschappers geroepen dat yoga en mediatie ons als mens zouden veranderen. Onderzoekers toonden aan dat yoga en mediteren je een beter mens maken. Je zou sociaal sterker worden en daardoor een verbeterd empathisch vermogen krijgen. Dit blijkt echter niet zo te zijn.

‘Er zijn mensen op wie meditatie een negatief effect heeft’

Brazil: ‘We hebben meer dan twintig studies bekeken, waaronder de onderzoeken die claims maakten over het effect van meditatie op het sociaal functioneren. Het bleek dat wanneer je sociaal vermogen in deelgebieden opdeelt, dus compassie, empathie, het hebben van vooroordelen, agressie en verbondenheid, de resultaten heel anders werden. Voor agressie bijvoorbeeld gingen de resultaten alle kanten op’. Het bleek dat sommige mensen op deze punten vaak geen voordeel ondervonden van meditatie. Sterker nog, er zijn mensen op wie meditatie een negatief effect heeft.

Op de deelgebieden compassie en empathie werden wel resultaten gevonden. ‘Maar het bleek dat voor compassie bijna de helft van die studies was uitgevoerd door een onderzoeker die zelf de meditatie-lessen gaf tijdens het onderzoek’. Er was dus sprake van een flinke bias.

Positieve kant

Toch is het niet allemaal nadelig. ‘Er is in eerder onderzoek aangetoond dat yoga en meditatie positieve effecten hebben op stress en gemoedstoestand. Tijdens een experiment met gevangenen ontdekten we zelfs dat zij na een periode van yogales niet alleen een beter humeur en minder stress hadden, er werd ook een cognitieve verbetering gemeten. Er werd beter gepresteerd op taken waar gedrag gereguleerd moest worden. Dat je je beter voelt door yoga en meditatie, daar twijfelen de onderzoekers niet aan. ‘We kunnen alleen niet zomaar de tweede stap maken en zeggen dat het ook op alle aspecten van ons sociaal leven een positief effect heeft. Onze bevindingen geven aan dat dit niet zo is’, concludeert Brazil.

Voor de toekomst hopen de onderzoekers dat ze hiermee ook hebben aangetoond dat de kwaliteit van dergelijke studies omhoog moet. ‘Als de opzet van de studies niet verbeterd wordt, lijken de resultaten rooskleuriger dan ze daadwerkelijk zijn’. Hoewel je misschien geen beter mens wordt van mediteren, is een beter humeur op deze donkere dagen nooit weg. Zelf mediteert Brazil niet zo vaak. ‘Maar ik ben toch wel nieuwsgierig geworden door mijn eigen onderzoek, dus ik ga het binnenkort eens oppakken.’