Stadsvijvers blijken flink wat broeikasgassen uit te stoten, ontdekten Nijmeegse biologen. In Nederland net zoveel als bijna 200.000 auto’s.

Stadsvijvers dragen bij aan een groene omgeving, en dat bevordert onze gezondheid, blijkt uit veel onderzoek. Maar voor het klimaat zijn stadsvijvers minder gunstig, laat nieuw Nijmeegs onderzoek zien: ze stoten veel kooldioxide en methaan uit – twee belangrijke broeikasgassen.

Eigenlijk verwachtte ze het al, zegt ecoloog Tamara van Bergen, die het onderzoek uitvoerde. ‘In de zomer zie je het water vaak borrelen op sommige plekken. Dat komt door micro-organismen op de bodem die biogas produceren als ze organisch materiaal verteren.’ Dat kunnen boombladeren zijn, maar ook algen die afsterven.

In stadsvijvers is het ecosysteem vaak uit balans door een overvloed aan voedingsstoffen. Algen groeien dan explosief en bedekken het wateroppervlak, vooral in de zomer, waardoor er minder licht in de vijver doordringt. De algen sterven af, en de methaan- en CO₂-producerende microben slaan hun slag.

Voetbalveld

De omvang van hun broeikasgasproductie was echter nog nooit goed in kaart gebracht. Onderzoek richt zich op grote meren, vaak groter dan 50 hectare, legt Van Bergen uit, niet op dit soort kleine stadsvijvers met formaat voetbalveld.

Dat deed de ecoloog nu wel, samen met een negental collega’s uit Nijmegen, Wageningen en Brazilië. Ze maten een jaar lang de broeikasgasproductie van de Korte Loef, een vijvertje in een Maldense woonwijk. ‘Elke maand reden we er met een busje naartoe om 24 uur lang metingen te doen. Dan zetten we een soort omgekeerde bak op het water waarin we de toename van CO₂ en methaan registreerden.’ Elk kwartier verrichtten ze zo een meting.

Het vijvertje bleek flink veel uit te stoten, blijkt uit de publicatie waarin de Nijmeegse ecologen hun bevindingen beschrijven (in het vakblad Limnology and Oceanography). Als je de uitstoot extrapoleert naar alle stadsvijvers in Nederland, dan produceren die samen ongeveer evenveel broeikasgassen als 193.000 auto’s, schatten ze. Dat komt overeen met één procent van de uitstoot van het totale Nederlandse wagenpark.

Daar komt nog bij dat de vijveruitstoot hoger wordt naarmate de watertemperatuur toenam. Was die in het onderzoek 25 graden, dan lagen de methaanwaardes zo’n tweemaal hoger dan bij 15 graden. ‘Als de zomers warmer worden door klimaatverandering komen er nóg meer broeikasgassen vrij’, verwacht van Bergen.  

Onbegrepen

De ecoloog hoopt dat klimaatwetenschappers in hun modellen meer rekening gaan houden met stadsvijvers, om zo nog betere voorspellingen te doen. ‘Dat gebeurt nu nog helemaal niet.’

Kiane de Kleijne, klimaatonderzoekster bij Milieukunde vindt de studie interessant, laat ze in een reactie weten. ‘Misschien verklaart dit de onbegrepen toename in methaanconcentraties in de atmosfeer die we zien sinds 2007. Dat zou betekenen dat dit soort meertjes door de opwarming van de aarde nu al meer uitstoten dan een paar jaar geleden.’

De Nijmeegse bevindingen sluiten goed aan bij recent onderzoek uit Autralië waarbij ook naar voren kwam dat stadswatertjes een grote bijdrage aan methaanuitstoot leveren , aldus De Kleijne. ‘Het is belangrijk dat we snel gaan begrijpen waardoor de toenemende methaanconcentraties worden veroorzaakt’, benadrukt ze, ‘anders komt het behalen van de doelstellingen van Parijs in het geding.’

Hondenpoep

Hoe nu verder? Volgens Van Bergen kunnen gemeentes prima aan de slag met de resultaten. ‘Het is goed als ambtenaren beseffen dat vijvers niet CO₂-neutraal zijn.’ Gemeentes kunnen bijvoorbeeld stimuleren dat minder voedingsstoffen in vijvers terechtkomen, of vaker de bodem dreggen. ‘Burgers kunnen zelf ook hun steentje bijdragen, door hondenpoep op te ruimen dat de vijvers in kan spoelen en geen eendjes te voeren.’