Het literaire Wintertuinfestival werd gister geopend met Vuur! — een symposium over betrokkenheid en bezieling in de kunsten. Hoogtepunt was de boekpresentatie van schrijver Dautzenberg; rock-n-roll werd het vooral door een kleine penisgate.

Het vierdaags, literair Winterfestival, dat dit jaar het thema ‘hoop’ heeft, startte gister met een symposium rond de boekpresentatie van A.H.J. Dautzenberg. Centraal stond engagement in de kunsten. Voor een bijeenkomst over bezieling en betrokkenheid in de kunsten zijn ongetwijfeld inspirerender oorden te vinden dan het collegezalencomplex — maar daar trokken de artiesten zich niets van aan. Vlammende betogen wisselden af met snoeiharde punk.

Enfant terrible
In Vuur! bloemleest de Limburger schrijver Dautzenberg vijftig Nederlandse en Vlaamse schrijvers die maatschappelijke betrokkenheid niet schuwen. Als een soort hommage nam hij er utopisten, wereldverbeteraars en schrijvers die het verschil willen maken in op. Want engagement lijkt in Nederland een vies woord te zijn en daar moet iets aan gebeuren, vindt hij: ‘Geëngageerde kunst kan heel nuttig zijn. Het dempt de destructieve dadendwang van mensen, helpt het misschien zelfs om zeep. In die zin biedt het “hoop”.’

Zelf past Dautzenberg precies in het malletje van de geëngageerde kunstenaar. De activist heeft veel noten op zijn zang en is nooit te beroerd om morele misstanden aan de kaak te stellen — waardoor hij misschien wel de meest controversiële schrijver van Nederland is. In 2011 raakte hij bijvoorbeeld in opspraak toen hij lid werd van (de inmiddels opgeheven) vereniging MARTIJN, uit protest tegen een heksenjacht op pedofielen.

Diederik Stapel
Maar vandaag is de vloer vooral aan anderen. Zo komen schrijfster Kristien Hemmerechts en kunstenaar/dierenactivist Eva Meijer aan het woord. Eerstgenoemde gaf in De vrouw die de honden eten gaf (2014) de ex-vrouw van Marc Dutroux een gezicht; wat ten tijde van publicatie enorm veel stof deed opwaaien. Tijdens Vuur! betoogt ze dat goede literatuur noodzakelijk geëngageerd is: ‘Pas echt goede teksten schrijf je wanneer je je oogkleppen afzet. Je moet om je heen kijken, aandacht schenken aan de wereld. Nobody wants to hear about your feelings darling, tell me what you see.’

Niemand minder dan fraudeprofessor Diederik Stapel praat het geheel aaneen. Hij onthult al snel dat zijn aanwezigheid niets met zijn halfbakken, wetenschappelijke carrière te maken heeft: ‘Ik ben hier als goede vriend van Dautzenberg, dàt is mijn rol vandaag.’ Neemt niet weg dat hij, met inzet van enige zelfspot, het publiek uit zijn hand laat eten. Stapel reageert ad rem wanneer een medewerkster van het Multatulihuis twee stenen laat zien uit Multatuli’s voormalige residentie in Java en het niet kan laten om te zeggen dat ze eerst op echtheid gecontroleerd dienen te worden. ‘Ja, het moet wel kloppen natuurlijk. Ik zal van de stenen afblijven, dat lijkt me het veiligst.’

#Penisgate
Nadat Vuur! gedoopt is en het eerste exemplaar opgedragen wordt aan Karel Glastra van Loon, volgens Dautzenberg dé maatschappelijk schrijver van Nederland, laat punkband Betonfraktion nog even zien dat engagement en reuring hand in hand gaan. Voordat CC3 leegstroomt springt de in een gestippelde jurk uitgedoste zanger op tafel en trekt zijn rok op. De oplettende kijker had eerder al een onderbroekje door de lucht zien vliegen — het beeld laat weinig te gissen over. / Linda van der Pol

 Het Wintertuinfestival duurt nog tot en met zondag. Hoogtepunt is de zaterdagavond: dan buigen auteurs als Tommy Wieringa en Kader Abdolah zich in Doornroosje over het festivalthema ‘hoop’. Meer informatie en kaartverkoop vind je hier.