OPINIE Een levendige campus met een kloppend cultuurhart. Dat is waar Ariane Vervoorn naar streeft, maar bij haar afscheid - na drie jaar - als 'cultuuraanjager' van Cultuur op de Campus blikt ze terug op vooral gemiste kansen. Een afscheidsbrief in aanloop naar het debat morgen over het cultuurbeleid op de campus.

“Tutto cambia affinché nulla cambi” (alles moet veranderen om hetzelfde te blijven) is de gevleugelde uitspraak van Tancredi in de onweerstaanbare roman Il Gattopardo (De Tijgerkat) van Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Hij is de laatste telg uit de Siciliaanse adellijke familie aan wie het eiland Lampedusa ooit toebehoorde – lang voordat het door vluchtelingen bevolkt werd. Het boek gaat over de neergang van de oude feodale wereld tijdens de bevrijding door Garibaldi.

Het centrale thema in deze roman is of er werkelijk iets verandert en of veranderingen wel leiden tot het gewenste resultaat. Ik waag het om dit thema te spiegelen aan de staat van kunst en cultuur op de campus en mijn bijdrage hieraan als cultuuraanjager in de afgelopen drie jaar. Dat de dagelijkse uitvoerende praktijk van Cultuur op de Campus niet over rozen gaat, heb ik in de afgelopen drie jaar proefondervindelijk mogen meemaken. Vandaar dit manifest om bij mijn vertrek als cultuuraanjager mijn zorgen uit te dragen en stelling te nemen in aanloop naar het debat State of the Art op 8 juni.

Theater was onvindbaar
Als kersverse aanjager was ik destijds onthutst door de onvindbaarheid en de staat van het universiteitstheater De Rode Laars, exemplarisch voor de rest van de culturele faciliteiten verspreid over de campus in gangen, collegezalen en cafés. Al gauw bleek dat ook de culturele Nijmeegse studentenbesturen CHECK en de Studenten Programmerings Commissie van Cultuur op de Campus (SPC) deze mening deelden en dat na een lange periode van stilte de tijd rijp was voor gerichte actie om het college van bestuur te overtuigen van de noodzaak om een nieuw cultureel centrum te bouwen met zalen en oefenruimtes voor studentenkoren, orkesten, bandjes, fotoclubs en dansverenigingen.

‘Ik had de Radboud Universiteit bij mijn vertrek een grotere kans gewenst op meer levendigheid op de campus met een echt kloppend cultureel hart.’

De projectgroep Hart voor Cultuur was geboren met als doel een voorstel te ontwikkelen voor een heus cultuurcentrum. Met good practices van andere campussen in het achterhoofd werd er een ambitieus plan opgesteld. Nu gaat van het plan alleen de theaterzaal door en een hoognodige opknapbeurt van het CultuurCafé; dat mag de naam cultuurcentrum niet dragen. Fundamenteel gezien verandert er niets: alsnog geen repetitieruimtes in een cultureel centrum, geen bundeling van faciliteiten in één gebouw en koren en orkesten die versnipperd blijven in de binnenstad. Ik had de Radboud Universiteit bij mijn vertrek een grotere kans gewenst op meer levendigheid op de campus met een echt kloppend cultureel hart.

De kwaliteiten van cultuur
Dit alles betreft de fysieke faciliteiten, fundamenteel om kunst en cultuur een plek te geven binnen de weerbarstige universitaire context, echter zonder inhoudelijke invulling vanuit een gedragen visie die uitgevoerd wordt door culturele experts blijft het bouwen op drijfzand. De legitimiteit van de aanwezigheid voor kunst en cultuur op de campus is niet moeilijk te onderbouwen en staat in Nijmegen gelukkig niet ter discussie.

‘Een combinatie van alle waarden van kunst en cultuur is idealiter wat je wilt, zou ik denken, maar bestuurders lijken te dromen van alleen een visitekaartje.’

Kunst en cultuur zijn inzetbaar als Bildung (Von Humboldt) of Education for Democracy (Martha Nussbaum) om zo tegenwicht te bieden aan de nadruk op te meten doelen en rationele ethiek in het onderwijs. Kunst in het onderwijs draagt zorg voor de intellectuele, culturele en morele vorming (21th Century Skills) van studenten. De kruisbestuiving, dialoog of cocreatie tussen kunst en wetenschap verkent nieuwe horizonnen. Ook zijn kunst en cultuur sociale katalysatoren om de campus te verlevendigen en dragen ze bij aan de reputatie van de universiteit waarbij de nieuwe theaterzaal een mooi visitekaartje is. Een combinatie van alle waarden van kunst en cultuur is idealiter wat je wilt, zou ik denken, maar bestuurders lijken te dromen van alleen een visitekaartje. Als het alleen daarbij blijft, gaan er veel kansen verloren. Als niet alle betekenissen op de campus gestalte krijgen, komt er straks niets meer en niets minder bij dan een zoveelste theaterzaal in Nijmegen.

Het is uitermate belangrijk om accenten en verbindingen te leggen, een heldere visie uit te dragen, intern draagvlak te creëren en faciliterend te zijn voor de implementatie van de ambities op het vlak van kunst en cultuur. Onvoorwaardelijk commitment vanuit het management aan Team Cultuur is een vereiste om al het goede (de SPC, Cultuurfeest, Kunstnacht) te behouden, geslaagde projecten van Kunstzaken van het UMC uit te zetten op de campus en een ingezette koers met projecten als de Radboud Researchers’ Night of de Wunderkammer te vervolmaken. / Ariane Vervoorn

State of the Art. Debat over kunst en cultuur op de campus. Morgen, 15.00 – 16.30 uur, Beelkamer Huize Heyendael. Met Pepijn Kuyper (LUX en Adviesraad Kunst en Cultuur van de RU), Ilse Verburgh (De Lindenberg), Martijn Stevens (ACW RU), Nicole Dirksen (Cultuur op de Campus), Let Geerling (Kunstzaken RU en UMC) en Ariane Vervoorn (Cultuuraanjager RU).