Waar het statistiektentamen menig student slapeloze nachten bezorgt, kan universitair hoofddocent Roel Willems juist geen genoeg krijgen van het vak. Hij maakte er zelfs een serie podcasts over, waarmee hij meer mensen enthousiast hoopt te maken voor t-toetsen en regressie-analyses.

Wat heeft een twintigste-eeuwse bierbrouwer gemeen met twee geleerden die hun persoonlijke vete uitvechten via wetenschappelijke artikelen? Het antwoord: het zijn allemaal grondleggers van de statistiek – maar daarover later meer. Hoewel statistiek door veel studenten en onderzoekers gezien wordt als een noodzakelijk kwaad, ziet taalwetenschapper Roel Willems er juist de lol van in, mede vanwege de verhalen achter de rekensommen.

Willems maakt er zelfs een hele podcastreeks over, genaamd Audiostatistiek. De reeks bestaat uit 25 afleveringen waarin de luisteraar aan de hand van sprekende voorbeelden, die in Jip-en-Janneketaal worden uitgelegd, de basisprincipes van de statistiek meekrijgt. Dertien staan er inmiddels online.

Omslag

Bij de vraag of statistiek niet hartstikke saai is begint Willems, universitair hoofddocent bij het Centrum for Languages Studies (CLS), gelijk te lachen. Het antwoord dat volgt is bijna net zo clichématig als de vraag zelf: ‘Nee, statistiek is hartstikke leuk.’ Maar er is meer: ‘Het mooie aan statistiek is dat je met slechts de basis al op bijna alle mogelijke manieren je onderzoeksresultaten kunt analyseren. Maar dat is pas leuk als je snapt wat je aan het doen bent. Als je begrijpt waarom een bepaalde formule tot een bepaald resultaat komt.’

‘Maar ik begrijp de afschuw van veel studenten wel hoor’, relativeert hij. ‘Toen ik nog studeerde vond ik het ook ontzettend lastig. Voor mij kwam de omslag pas later in mijn loopbaan. De schoonheid van het vak zit hem in hoe eenvoudig het eigenlijk is. Het is allemaal zo logisch en simpel, maar je moet het maar kunnen bedenken. Sinds ik dat doorhad, groeide bij mij de bewondering voor het vak en specifiek voor de bedenkers van belangrijke theorieën.’

Guinness

Een van die bedenkers is de twintigste-eeuwse bierbrouwer William Gosset, werkzaam bij het Ierse Guinness. Gosset bedenkt een statistische proef om de beste gerst te vinden voor in het bier. Helaas laat zijn baas hem de proef niet bekend maken, uit angst dat het recept van het bier op straat komt te liggen. Jaren later publiceert de bierbrouwer zijn test alsnog, onder een pseudoniem. De t-toets, die nog steeds veel wordt gebruikt, is geboren.

En precies de bewondering voor de simpele, doch doeltreffende test van Gosset, wil podcastmaker Willems graag met meer mensen delen. ‘Het idee om een boek te schrijven over statistiek spookte al langer rond in mijn achterhoofd. Maar eerlijk is eerlijk: dat is al vaker gedaan.’

Dus gooide hij het over een andere boeg. ‘Zelf ben ik veel bezig met onderzoek naar hoe de hersenen omgaan met taal. De afgelopen jaren werden de media steeds meer multimediaal. Beelden, tekst, video: alles werd gecombineerd. Maar met de groeiende populariteit van de podcast kwam juist het pure luisteren weer terug. Het narratieve element wordt weer belangrijker en je bent meer aangewezen op je eigen verbeelding. Dus besloot ik in te spelen op die ontwikkeling en een podcast te maken over statistiek.’

‘Ze hadden een soort twitterruzie avant la lettre’

Met uitgebreide plaatjes en grafieken vormen de t-toetsen, lineaire regressies en p-waardes al een struikelblok voor veel studenten, hoe moet dat dan wanneer ze louter beschreven worden? De kunst is om de luisteraar toch te boeien, zegt Willems. Dat doet hij met opmerkelijke verhalen zoals die van de bierbrouwer Gosset. Of de artikelvete van statistici Egon Pearson en Ronald Fisher. ‘Die twee hadden een soort twitterruzie avant la lettre’, lacht Willems. ‘Alleen in plaats van elkaar online voor rotte vis uit te maken, stuurden ze ingezonden stukken naar wetenschappelijke tijdschriften.’

Relevante voorbeelden

‘Ik probeer de afleveringen interessant te maken, maar ze moeten wel relevant blijven’, gaat hij verder. Van te populaire anekdotes of aparte voorbeelden wil Willems niet weten. ‘Sommige docenten gebruiken de meest gekke of schunnige voorbeelden om statistiek interessant te maken. Dat is misschien grappig om te lezen, maar als zo’n voorbeeld niet relevant is, dan leer je er uiteindelijk niets van. Ik zoek bij mijn verhalen vooral voorbeelden waarvan mensen begrijpen wat je ervan kan leren.’

‘Het mooiste zou zijn als meer mensen gaan inzien hoe relevant statistiek is. Maar als ik al bij slechts een handjevol mensen hun enthousiasme kan aanwakkeren, dan is mijn missie geslaagd.’

Audiostatistiek is te luisteren via Podcastfeed, Spotify of in de podcast-app van Apple.