Een stof die de uitzaaiing van kanker remt, hoe mooi is dat? Het duurt alleen wel even voor het als medicijn op de schappen ligt. Staatssecretaris Sander Dekker trekt een kwart miljoen euro uit om de stof, een Nijmeegse vinding, verder te ontwikkelen.

Vandaag, op Wereldkankerdag, staat het onderwerp overal weer op de agenda: hoever zijn we in de bestrijding van deze doodsoorzaak nummer één? Optimisten vergelijken kanker wel eens met aids. Over twintig jaar zou kanker volgens hen, net als aids, een chronische ziekte kunnen zijn.

Maar Jack Schalken, hoogleraar Experimentele urologie, gelooft daar niets van. Hij wijst erop dat kanker complexer in elkaar zit dan aids. Zo was in het geval van aids al vrij snel duidelijk wat de hoofdoorzaak was van de ziekte, terwijl voor kanker tenminste vijftig oorzaken zijn aan te wijzen. Schalken: ‘Bij aids vecht je tegen een draak met één kop. Bij kanker vecht je tegen een draak met meerdere koppen, waarbij er steeds weer nieuwe koppen aangroeien. Het gevecht is gewoon omvangrijker.’

Codenaam
Wat niet wegneemt dat hij het gevecht ook aangaat. Schalken, van huis uit biochemicus, is wetenschappelijk directeur van Oncodrone, een spin-off van het Radboudumc. Het bedrijf ontwikkelde een stof die de uitzaaiing en verdere groei van tumoren remt. De stof – de codenaam is OCD 155 – voorkomt dat rustige cellen zich omvormen tot gevaarlijke kankercellen die zich lukraak in het lichaam vermenigvuldigen. Met een kwart miljoen euro van staatssecretaris Sander Dekker (een zogenaamde Take off financiering) bereidt Oncodrone zich nu voor op het testen van de stof op patiënten.

De resultaten van de experimenten op muizen waren veelbelovend, vertelt Schalken op zijn kamer in het Urologisch Research Lab in het Radboudumc. Onderzoekers behandelden 175 muizen met kanker met de stof OCD 155. In de controlegroep zaten 25 muizen met kanker. De muizen die geen medicijn kregen, overleden binnen drie weken. De muizen die wél werden behandeld, leefden dubbel zo lang. En ze hadden geen last van bijwerkingen.
Schalken is blij met dat resultaat. ‘De huidige behandeling van bijvoorbeeld prostaatkanker heeft een levensverlengend effect van drie tot zes maanden. Als je dat kan verdubbelen, zou dat natuurlijk prachtig zijn.’

Voordat OCD 155 een regulier medicijn is, duurt het zeker nog vier, vijf jaar, voorspelt Schalken. De snelste resultaten verwacht hij bij agressieve tumoren in een vergevorderd stadium. Als Oncodrone weet aan te tonen dat de stof werkt bij mensen, pakken de grote farmaceuten de ontwikkeling van het medicijn verder op. ‘Oncodrone gaat dan weer wat anders doen. Dat past ook bij het academische karakter van de universiteit: je kunt hier iets totaal nieuws proberen.’ / Martine Zuidweg

Het Radboudumc houdt vanmiddag een symposium over kanker in het Auditorium.