Eenzaamheid is een groot probleem onder studenten, ook bij internationals. Het thema staat regelmatig op de agenda van beleidsmakers en de medezeggenschap, maar hoe beleven studenten het zelf? Vandaag: Hakim Hamdani uit Afghanistan.

‘Mijn verhuizing naar Nederland was een behoorlijke cultuurshock’, zegt Hakim Hamdani (38). Hij is masterstudent chemie, afkomstig uit Afghanistan. ‘Ik woonde eerder op verschillende plaatsen in Europa, onder andere in Zwitserland. Voor ik naar Nederland kwam, woonde ik opnieuw tien jaar in Afghanistan. Ik wist niet veel van de Nederlandse cultuur. Bovendien kende ik hier niemand, en er is een groot leeftijdsverschil tussen mij en alle andere studenten.’

‘Ik vind het nog steeds moeilijk om mensen te benaderen’

Het duurde even eer Hamdani een studieprogramma vond. ‘Als je een e-mail begint met de tekst “Ik kom uit Kabul en ik wil hier studeren”, nemen mensen je niet serieus. Uiteindelijk kon ik me aan de Radboud Universiteit inschrijven voor een premaster.’ Daarin volgde Hamdani cursussen uit drie verschillende studiejaren. ‘Ik leg niet gemakkelijk contact met andere mensen. Van al mijn medestudenten is er maar eentje met wie ik bevriend raakte – vandaag zijn we nog steeds vrienden. Meestal vertrok ik ’s ochtends gewoon van huis naar de universiteit, ’s avonds legde ik de omgekeerde weg af. Het was het einde van de zomer, het weer werd steeds slechter, buiten was er ook niet zoveel te doen.’

Meet and eat

In die periode voelde Hamdani zich erg eenzaam. ‘Ik ken wel veel mensen op mijn faculteit en ik kom over als een sociaal iemand, maar ik vind het nog steeds moeilijk om mensen te benaderen. Als ik iemand interessant vind en ik hem of haar beter wil leren kennen, dan kost dat tijd.’ Hamdani denkt dat het misschien te maken heeft met zijn Afghaanse afkomst. ‘In mijn land is er oorlog, mijn emoties zijn heel anders dan die van mensen die al lange tijd hier wonen. Je kunt daar niet met iedereen over praten. Ik maak graag het verschil tussen kennissen en vrienden – enkel met die laatste categorie kan ik echt over mijn gevoelens praten.’

‘Het eerste half jaar was ik altijd aan het studeren op mijn kamer. Ik miste mijn thuis, vrienden en familie. Dat was een moeilijke periode. Ik wist ook niet waar ik heen moest in mijn vrije tijd. Niet dat ik die veel had, want de studie was behoorlijk druk.’

Uiteindelijk raadde een studieadviseur van Hamdani hem aan om naar een Meet and Eat-evenement te gaan, in de Studentenkerk. ‘In eerste instantie was ik een beetje terughoudend, maar uiteindelijk heb ik de stap gezet’, zegt hij. ‘Ik heb er veel mensen ontmoet. We besloten om een Afghaanse avond te organiseren. Die viel goed in de smaak bij anderen.’

Stage

‘Hoe mooi een activiteit als Meet and Eat ook is, het blijft een beetje oppervlakkig’, zegt Hamdani. ‘Het is niet omdat je daar mensen ontmoet, dat je ze daarbuiten ook ziet. Mijn vriend uit het laboratorium zag ik om de paar weken. Dat is niet heel vaak, maar ik wilde hem niet overbelasten. Daarna ben ik een keer naar de Huiskamer gegaan – de Nederlandse versie van Meet and Eat. Daar maakte ik een nieuwe vriendin. Ze staat heel open voor mensen van andere culturen en ze begrijpt dat sommige dingen voor mij heel vreemd zijn in dit land. Hoe lang ik hier ook blijf, voor een deel zal ik altijd Afghaan blijven.’

‘Het leven in Afghanistan is heel erg sociaal, je bent eigenlijk nooit alleen. Het Nederlandse individualisme bestaat niet in Afghanistan. Wie zich alleen voelt, wordt opgenomen in een groep’, zegt Hamdani. ‘Dat is een groot verschil met Nederland. Ik heb veel studenten ontmoet die hetzelfde hebben doorgemaakt als ik. Het kost tijd en sommige studenten hebben geluk en andere niet.’

‘In Afghanistan ben je nooit alleen’

Pas toen hij aan zijn master begon, ging het beter met Hamdani. ‘Mijn eerste stage liep ik op de onderzoeksafdeling van de faculteit. Plots kwam ik in contact met mensen uit verschillende landen. Er heerste een collegiale sfeer: we studeerden niet samen maar werkten samen in een lab. Daar maakte ik mijn derde vriend, ook een Nederlander. We deden samen experimenten in het lab en werkten aan hetzelfde project, dus hadden we veel contact met elkaar.’

Integreren

Er zijn nog altijd momenten waarop Hamdani zich erg eenzaam voelt. ‘Meestal zijn dat de dagen waarop ik thuis ben, bijvoorbeeld omdat ik vrij of ziek ben. Of wanneer je na een zware week alleen thuis zit en er niemand is om mee te praten’, zegt hij. ‘Die dagen zijn nog steeds moeilijk. Het ligt ook wel aan mij: soms zou ik sneller een vriend moeten opbellen met de vraag om af te spreken. Het ligt niet alleen aan andere mensen dat je je eenzaam voelt. Je moet zelf ook stappen zetten.’

Toch gaat het steeds beter met Hamdani. ‘Sinds het begin van dit jaar kan ik weer vooruitkijken. Ik voel me steeds minder eenzaam. Ik kan tegen mezelf zeggen dat er morgen een nieuwe dag is, waarop ik vanaf nul begin.’ Zijn tip voor anderen? ‘Probeer Nederlands te leren. Mensen komen vaak uit landen waar je geen Nederlands kunt studeren, tenzij je het zelf doet. Maar er zijn ook mensen die geen Nederlands willen leren. Ze weten dat ze hier maar enkele jaren zullen zijn. Maar op die manier kan je niet integreren in de maatschappij.’