Student geschiedenis Hanneke dook in het leven van verzetsstrijdster
-
Hanneke Roos met een foto van Diet Kloos-Barendregt. Foto: Ivana Smudja
Geschiedenisstudent Hanneke Roos deed onderzoek naar het leven van verzetsstrijdster en muzikante Diet Kloos-Barendregt. ‘Vrouwen in het verzet zijn lang onderbelicht gebleven.’
Diet Kloos-Barendregt (1924-2015) groeide op in een muzikaal gezin in Dordrecht en ging op haar zestiende in het verzet. Dat deed ze door samen met haar broer huiskamerconcerten te geven, de opbrengst verdeelden ze onder Joodse muzikanten die hun baan waren verloren. Ook zocht Kloos-Barendregt naar onderduikadressen voor Joodse gezinnen en verzamelde ze informatie voor geallieerden.
In het verzet leerde Diet haar toekomstige man Jan Kloos kennen, met wie ze een intense relatie kreeg. Kort na hun huwelijk in 1944 werd het koppel door de Duitsers opgepakt. Diet kwam vrij, maar Jan niet: hij werd gefusilleerd.
De afscheidsbrief van Jan droeg Diet de rest van haar leven bij zich. Na de oorlog had ze een succesvolle carrière als oratoriumzangeres, en werkte ze als zangdocente op het conservatorium in Tilburg.
‘Verzet is veelzijdig’
Volgens studente Hanneke Roos, die een biografische schets over Diet Kloos schreef, zijn vrouwen in het verzet lang onderbelicht gebleven. ‘De laatste jaren krijgen ze gelukkig steeds meer aandacht’, zegt Roos.
Vrouwen speelden vaak een belangrijke rol in het verzet, vertelt Roos. Omdat ze door de vijand als minder bedreigend werden gezien, kregen vrouwen vaak risicovolle taken, zoals transport van wapens en informatie of het zoeken naar onderduikadressen. ‘Nu er meer aandacht voor vrouwen komt, zie je hoe veelzijdig het verzet is.’
De brief die Hanneke Roos in de film voorleest, komt uit het archief van Diet Kloos-Barendregt. Dat wordt beheerd door hoogleraar Paul Sars en Jan Heemels. Diet schreef de brief op 15 februari 1945 aan de familie Barendregt, de tekstkritische transcriptie gebeurde door Jan Heemels.
Muziek en liefde: een biografische schets van Diet Kloos-Barendregt door Hanneke Roos is te lezen via deze link.
Elton Stillstanding schreef op 4 december 2023 om 17:55
Mooi gedocumenteerd.
Manny E. schreef op 5 december 2023 om 20:35
Zeer interessant om te zien dat de Tweede Wereld Oorlog verteld kan worden door kleine biografieën en menselijke verhalen. Heel goed gedaan.
Ruti Vardi schreef op 6 december 2023 om 19:21
Goed gemaakte reportage die nieuwsgierigheid wekt naar een inspirerende vrouw.
Henk Termeer schreef op 7 december 2023 om 17:32
Bravo, studente Hanneke Roos en ook cineaste Ivana Smudja!! Wat een mooie, goedgemaakte, goed vertelde en daardoor zeer informatieve video over Hanneke’s onderzoek naar die dappere en ondernemende Diet Kloos-Barendregt. De video vormt zo echt goede reclame voor historisch onderzoek waarin studenten hun eigen weg zoeken en vinden.
Alina schreef op 7 december 2023 om 19:39
What an interesting woman Diet…btw is there a way to hear her voice? Are there any recordings available? Good job Hanneke!
Willem Oosterbaan schreef op 29 december 2023 om 15:04
Dat is een heel mooie docu; duidelijk en zit goed in elkaar. Ik kende deze Diet Barendregt niet.
Een andere oorzaak van het feit dat de rol van vrouwen onderbelicht blijft zit in het automatisme van het denken, ook in het heden. We zien dat biografieën van paren of gezinnen ook nu nog eigenlijk overal beginnen met de man. Zijn beroep. Zijn herkomst. Dan: ‘hij trouwde op … met … ‘ enz. Bij haar staat dan meestal dat ze geen beroep had.
Of een ander voorbeeld, de onderduik. Daar staat: …. dook in 1943 onder bij Peters op de Hatertseweg. De naam van de vrouw wordt dan niet genoemd of de vrouw wordt aangeduid met de naam van haar man.
Helemaal blijft onderbelicht in dit soort gevallen wie zij al die tijd geweest was, een persoon met een eigen identiteit, een eigen naam enzovoort. Veel Joodse gezinnen hadden een zaak. En natuurlijk werkten meestal de man en de vrouw evenveel voor die zaak; een bakkerij, een kledingwinkel, wat al niet.
En als er onderduikers kwamen: vaak deden de vrouwelijke onderduikgevers het meeste.
Wij benoemen vrouwen op onze site http://www.oorloginnijmegen.nl dan ook altijd met de eigen naam: de naam waarmee zij geboren werden en de naam waarmee zij overleden, dit ook volgens Nederlands recht, maar dat even terzijde; en vervolgens bij alle personen de relaties met anderen. En in onze biografische artikelen, die tegelijk iets willen zeggen over het systeem van het fascisme, vermijden we dan ook het primaat van de man. Soms zal hij wel eens voorop staan, zoals bij het artikel over Israël Cohen (Julius), maar daar was hij ook de centrale figuur.
De oorzaak die jullie noemen is ook heel belangrijk. We zien in Nijmegen tamelijk veel vrouwen die opgepakt werden en het zou de moeite lonen hen eens op een rij te zetten. De indruk bestaat, en deels zal dat zeker kloppen, dat zij bij eventuele arrestatie milder gestraft werden dan de mannen.
Er zijn natuurlijk vele oorzaken, die veel te maken hebben met een patriarchale levensvisie, die natuurlijk onder het fascisme alleen maar versterkt werd.
Voor Nijmegen is er nog het boek van Anneke Nolet, Vrouwen en verzet. Dat geeft wel een zij het lang niet compleet overzicht en ook enkele biografische schetsen van vrouwen in het verzet in Nijmegen.