Het leenstelsel is verleden tijd: vanaf studiejaar 2023-2024 is er een basisbeurs voor alle studenten. Ook wordt het bindend studieadvies minder streng. Dat blijkt uit het nieuwe coalitieakkoord. Studenten zitten nog met veel vragen. ‘Fijn dat ze aan ons denken, maar wat er daadwerkelijk staat valt vies tegen.’

Meer dan 270 dagen na de verkiezingen werd vandaag het nieuwe coalitieakkoord van coalitiepartijen VVD, D66, CDA en de ChristenUnie gepresenteerd aan de Tweede Kamer. ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’, luidt de titel van het vijftig pagina’s tellende document.

De coalitie wil enkele veranderingen doorvoeren in het hoger onderwijs. De belangrijkste: het leenstelsel is binnenkort echt verleden tijd. Vanaf studiejaar 2023-2024 is er een basisbeurs voor alle studenten én een inkomensafhankelijke aanvullende beurs. De OV-studentenkaart, de huidige leenvoorwaarden en de investeringen vanuit het studievoorschot blijven ongemoeid, aldus het coalitieakkoord.

Vorige week demonstreerden studentenvakbonden, waaronder AKKU, nog tegen het leenstelsel. AKKU-voorzitter Kayleigh Hofstede voelt desondanks bij het lezen van het coalitieakkoord vooral teleurstelling. ‘Fijn dat ze aan ons denken, maar wat er daadwerkelijk staat valt vies tegen. We zijn blij met de terugkeer van de basisbeurs, maar we weten nog niet hoe hoog de beurs wordt en bovendien komt die er pas in 2023. Nu moeten we dus nog anderhalf jaar in een systeem zitten waarvan we al vijf jaar zeggen dat het waardeloos is.’

Compensatie

Studenten die geen gebruik hebben kunnen maken van de basisbeurs, worden daarvoor gecompenseerd. Zij krijgen volgens het coalitieakkoord de keuze tussen een korting op de studieschuld en een studievoucher, waarvoor 1 miljard euro wordt uitgetrokken. Hoe dit geld vervolgens per student zal worden verdeeld, is nog niet bekend.

Seray van Montfort van studentenfractie asap is tevreden met de voornemens, maar heeft vraagtekens bij de hoogte van de compensatieregeling: ‘Als ik een korte berekening maak, gebaseerd op 800.000 studenten, dan kom ik uit op 1.250 euro compensatie per persoon. Samen met de huidige voucherregeling gaat het maximaal om zo’n 3250 euro. Dat lijkt me niet helemaal in verhouding. Ook de werking van de studievoucher is niet duidelijk voor mij.’

AKKU-voorzitter Hofstede is het daarmee eens. ‘Een miljard klinkt als heel veel geld. Maar de totale studieschuld ligt nu rond de 24 miljard en stijgt elke seconde. Wat heb je aan een studievoucher als je al bent afgestudeerd en met een studieschuld van 40.000 euro zit?’

De studentenvakbonden eisten de afgelopen maanden dat de politiek schuldenvrij afstuderen mogelijk zou maken. Ze gaven aan dat de regering ook aan andere knoppen zou kunnen draaien, zoals het minimumloon. Dat stijgt nu stapsgewijs met 7,5 procent. ‘Schandalig’, vindt Hofstede. ‘Studenten die zich kapot werken om hun studieschuld laag te houden hebben hier niets aan.’

AKKU pleit voor meer compensatie voor elke student die onder het leenstelsel valt. Hofstede: ‘Nederland wil een kenniseconomie zijn en is welvarend genoeg. Dan kun je niet de mensen die het land tot kenniseconomie maken met zo’n schuld laten zitten.’

Bindend studieadvies

Ook staat in het coalitieakkoord te lezen dat het bindend studieadvies (BSA) wordt aangepast. Wie in het eerste jaar het BSA niet haalt, krijgt in het tweede jaar nog een kans. Bedoeling van het kabinet is om met deze maatregel het studentenwelzijn te verbeteren. Toch behouden instellingen bij ‘evident onvoldoende studievoortgang’ de mogelijkheid om studenten aan het einde van het eerste jaar te begeleiden naar een beter passende opleiding.

Van Montfort (asap) is positief over de nieuwe BSA-regeling: ‘Het is een fijne middenweg tussen de wens van veel studentenorganisaties die ervan af wilden en onderwijsinstellingen die natuurlijk op zoek zijn naar een doorverwijsfunctie.’

Ook de AKKU-voorzitter is blij dat het BSA wat minder streng wordt. ‘De coalitiepartijen laten wel zien dat ze zich bewust zijn van problemen die spelen. Maar al met al lijken ze nog niet te beseffen hoe en hoe snel die problemen aangepakt moeten worden.’

Nu het coalitieakkoord bekend is, kan de zoektocht naar een nieuwe onderwijsminister beginnen. Wie de opvolger van Ingrid van Engelshoven (D66) wordt, zal vermoedelijk in de komende dagen bekend worden.