Hoe sterker de moedertaal doorklinkt in het Engels van docenten, hoe minder competent studenten die docent vinden. Zelfs als de inhoud van de boodschap precies hetzelfde is. ‘Studenten moeten van hun vooroordelen af.’

‘Doe joe sink so?’ Welke student gruwelt er nu niet van het steenkolenengels van docenten? Onderzoekers van het Nijmeegse Centre for Language Studies lieten 274 Duitse en ongeveer evenzoveel Nederlandse studenten naar geluidsfragmenten luisteren uit een Engelstalig college marketing. Het Engels van de docent was daarbij op verschillende manieren ingesproken: native, met een licht of middelzwaar Nederlands accent, of met een licht of middelzwaar Duits accent.

Minder sympathiek

Studenten bleken de docenten minder sympathiek en competent te vinden naarmate hun accent zwaarder werd. Het maakte daarbij niet uit of de studenten en accenten nu Nederlands of Duits waren.

Wat de docent inhoudelijk zei, deed er dus niet toe, beklemtonen universitair docenten Berna Hendriks en Frank van Meurs – twee van de drie onderzoekers die de studie uitvoerden. Van Meurs: ‘Het fragment was steeds exact hetzelfde, het had dus precies dezelfde inhoud, ongeacht de zwaarte van het accent.’

‘Het is in feite een kunstje wat je wel of niet beheerst, niets anders dan bij wijze van spreken turnen’

‘Studenten komen gewoon in een soort niet-serieus-te-nemen-modus als ze een sterker accent horen. Ze vinden het lachwekkend en gênant. Een soort plaatsvervangende schaamte.’ Een heel natuurlijke reactie overigens, voegt Hendriks toe. Een Engelse persconferentie van Louis van Gaal werkt immers ook op bijna ieders lachspieren. ‘En wat denk je waarom LuckyTV zo graag koning Willem-Alexander een Haags accent aanmeet?’

Maar met vakinhoudelijke competentie heeft het allemaal niets te maken, benadrukt ze. ‘Het is in feite een kunstje wat je wel of niet beheerst, niets anders dan bij wijze van spreken turnen. Of een docent goed kan turnen zegt toch ook niets over hoe goed hij is als docent?’ Taalbeheersing en inhoudelijke expertise moeten echt los van elkaar gezien worden, wil ze maar zeggen.

Mythe

Sterker nog, studenten begrepen docenten met een middelzwaar Nederlands accent makkelijker dan docenten met een licht Nederlands accent. En kennisoverdracht is uiteindelijk natuurlijk het belangrijkste in het onderwijs. ‘Waarom is native English dan eigenlijk de norm op Nederlandse universiteiten?’, vraagt Hendriks zich af. ‘Het is ook een mythe dat alle native speakers goed verstaanbaar zijn.’

Hendriks en Van Meurs vinden dan ook niet dat docenten nu massaal op cursus moeten om het accent in hun Engels af te leren. Integendeel. De kosten wegen niet op tegen de baten, geven ze aan, omdat taalbeheersing nu eenmaal lastiger te verbeteren is naarmate je ouder wordt. Van Meurs: ‘Die tijd kun je veel beter aan iets anders besteden, zoals je vakinhoud. Al is het wel zinvol als docenten leren om de ergste kantjes van hun uitspraak af te vijlen.’

Vooroordelen

Wat wél helpt is als studenten zich beter bewust worden van hun vooroordelen, vinden de onderzoekers. Van Meurs: ‘Ze moeten een beetje opgevoed worden.’ Als je een zwaar accent hoort moet je de reflex onderdrukken om te denken dat de docent vast minder goed is, vult Hendriks aan. En ook als docent met een sterk accent helpt het om met deze vooroordelen rekening mee te houden.

Studenten moeten zich over hun ongemak heen zetten, is kortom de boodschap. Hendriks refereert aan een poster die op haar werkkamer hing: “We zijn hier niet in Oxford”.

Het onderzoek is gepubliceerd in Journal of English for Academic Purposes.