-
Illustratie: Ivana Smudja
AthenaStudies ligt onder vuur. Verschillende universiteiten hebben een klacht ingediend tegen het commerciële bedrijf dat handelt in samenvattingen en voorbereidingen op tentamens. Aan de Radboud Universiteit is Athena al langer controversieel. Dat is zo ver opgelopen dat studievereniging SPiN geld aangeboden kreeg door de universiteit om de samenwerking met het bedrijf te stoppen. Zonder resultaat: SPiN heeft het aanbod naast zich neergelegd. Wat is er precies gebeurd?
AthenaStudies is al enkele jaren een grote naam wat betreft studiebegeleiding aan de Radboud Universiteit. Het Amsterdamse bedrijf verkoopt literatuursamenvattingen en tentamenvoorbereidingen in heel Nederland en richt zich daarbij vooral op grotere studies zoals psychologie, rechten en bedrijfskunde. Veel studenten zien Athena in tentamenperiodes dan ook als een redder in nood.
Maar de laatste tijd ligt Athena onder vuur. Volgens onderzoek van UKrant, het onafhankelijke magazine van de Universiteit Groningen, hebben medewerkers van Athena zich in enkele studiegerelateerde WhatsAppgroepen voorgedaan als studenten. Ze begonnen gesprekken over Athena-cursussen en maakten indirect reclame voor het bedrijf. Daarnaast onderzoekt de Erasmus Universiteit Rotterdam of ze juridische stappen kan ondernemen tegen Athena wegens het gebruik van haar logo in WhatsApp-groepen die gericht zijn op studenten.
Screenshots die Vox inzag tonen aan dat gelijkaardige WhatsApp-gesprekken in psychologie- en rechtengroepen aan de Radboud Universiteit hebben plaatsgevonden. Een rechtenstudent van wie de naam bekend is bij de redactie vertelt dat Athena hem zelfs een ‘bestellingsbevestiging’ per mail heeft gestuurd, terwijl hij nooit een bestelling bij het bedrijf heeft geplaatst. Uiteindelijk bleek het om reclame te gaan.
Financieel voorstel
Een van de grootste partners van Athena aan de Radboud Universiteit is de Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN). Volgens opleidingsdirecteur Rob Holland heeft de opleiding psychologie onlangs een financieel voorstel gedaan aan SPiN. De opleiding is bereid om de jaarlijkse inkomsten die SPiN uit Athena haalt te dekken, op voorwaarde dat de studievereniging haar samenwerking met het bedrijf beëindigt.
Vorig academisch jaar (2021-2022) leverde die samenwerking een totaalbedrag van 5.822,29 euro op. SPiN weigert in te gaan op het aanbod, vertelt Holland, en blijft in de tussentijd samenvattingen van Athena verkopen. Volgens haar eigen begroting verwacht de studievereniging namelijk dat de inkomsten uit de samenwerking met Athena dit academisch jaar nóg hoger zullen zijn.
Angstcultuur
Voor Freek Oude Maatman, docent en cursuscoördinator in de bachelor, is het kopen van samenvattingen op zich niet slecht. ‘Een samenvatting kan studenten extra houvast bieden, en het kan een nuttige manier zijn om te checken of je de tentamenstof echt goed begrijpt.’
Dat gevoel van zekerheid is volgens de docent iets waar veel studenten naar verlangen. ‘Ik denk dat er een angstcultuur heerst onder studenten, in het bijzonder door toenemende financiële druk en het moeten voldoen aan de eisen van het bindend studieadvies.’ Volgens Oude Maatman profiteert Athena daarvan. Met succes, zo blijkt: het bedrijf treft voorbereidingen om uit te breiden naar Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk.
‘Er heerst een angstcultuur onder studenten’
Maar dat is niet wat Oude Maatman het meeste zorgen baart. ‘Als docent heb ik geen kwaliteitscontrole, ik weet niet wat Athena-medewerkers uitleggen aan studenten.’ Met name bij grootschalige commerciële cursussen, aangeboden door het bedrijf, kan een fout zich snel onder studenten verspreiden, zegt Oude Maatman. Zeker als de lesstof van een vak wordt aangepast, is er een kans dat studenten verouderde informatie krijgen van derden.
Auteursrechten
Die vrees van Oude Maatman is gegrond, blijkt uit een gesprek met een voormalig medewerker van Athena die anoniem wil blijven uit vrees voor juridische gevolgen. ‘We gebruikten gewoon steeds dezelfde PowerPoint, zelfs als de inhoud van het vak veranderde. Hetzelfde geldt voor samenvattingen: die werden alleen aangepast als er ineens overgestapt werd op een nieuw handboek.’ Volgens de oud-medewerker wordt lesstof niet aangepast omdat Athena haar tutoren – medewerkers die cursussen geven – alleen betaalt voor lesuren, niet voor het aanpassen van de lesstof.
De samenvattingen die Athena aanbiedt voor de opleiding psychologie aan de Radboud Universiteit kosten tussen de 13,95 en 15,95 euro. Deze zijn zowel verkrijgbaar via de website van het bedrijf, als via SPiN. Voor 43,20 euro kunnen studenten het hele pakket samenvattingen van het tweede jaar bemachtigen. Hoewel de samenvattingen volgens de voormalige medewerker dus vaak gedateerd lesmateriaal bevatten, bevatten ze wel scans en foto’s van materiaal uit de lesboeken. Deze afbeeldingen zijn echter beschermd met copyright en mogen dus niet zomaar gekopieerd en verspreid worden voor commerciële doeleinden.
Teleurgesteld
‘Ik ben teleurgesteld’, zegt opleidingsdirecteur Holland op de vraag wat hij vindt van de afwijzing van het faculteitsgeld door SPiN. Natuurlijk begrijpt hij dat het fijn is voor studieverenigingen om wat extra geld te hebben om leuke activiteiten te organiseren naast de studie. Maar de toenemende afhankelijkheid van SPiN ten opzichte van Athena baart Holland zorgen. Het is erg belangrijk dat studenten elkaar leren kennen door sociale activiteiten die georganiseerd worden door studieverenigingen. Maar het is zonde als de financiering van die activiteiten wordt gekaapt door een commerciële organisatie.’
‘Iedereen zou onze studie moeten kunnen volgen’
De toename van commerciële bedrijven in het studentenleven levert volgens Holland nog een ander, fundamenteler probleem op. ‘Wij willen een studie bieden waar iedereen aan mee kan doen, maar aanbiedingen van commerciële bedrijven verhogen de kosten voor studenten. Die kosten kan niet elke student zich veroorloven.’
Een manier om dit tegen te gaan is volgens Holland om de focus van het curriculum aan te passen: studenten zouden niet alleen moeten studeren om hun tentamens te halen en de stof na afloop weer te vergeten; het doel zou moeten zijn om de informatie op langere termijn in te zetten. Hoe de faculteit dit wil aanpakken is volgens de hoogleraar nog een uitdaging, maar het is een lopende discussie binnen het programma.
Geen commentaar
Ondertussen gaat studievereniging SPiN door met het verkopen van Athena-samenvattingen. Het bestuur van SPiN wil niet reageren op vragen van Vox over de voortzetting van de samenwerking met het controversiële bedrijf, ondanks het financiële aanbod vanuit de faculteit.
“Wij zijn van mening dat onze relatie met zowel Athena als de universiteit omtrent dit onderwerp niet besproken moet worden in de media, maar tussen de partijen onderling”, schrijft SPiN-secretaris Tjerk Adema in een mail. Opleidingsdirecteur Holland kijkt met interesse uit naar dit gesprek, laat hij weten. ‘Ik was een beetje verrast toen ons aanbod werd afgewezen, maar ik ben altijd bereid met SPiN te bespreken hoe we studenten kunnen helpen met hun studie.’ En volgens Holland is AthenaStudies daar niet voor nodig.
AthenaStudies wilde niet ingaan op vragen van Vox omtrent de beschuldigingen van hun voormalig werknemer. Ook op vragen over de inhoud van de samenvattingen kwam geen reactie van het bedrijf.
Docent Filosofie schreef op 28 februari 2023 om 10:36
Geld gaat geen oplossing bieden voor het daadwerkelijke probleem. Zoals al gezegd wordt is er een enorme prestatiedruk onder studenten. In het eerstejaar uit zich dat in veel extreme vormen onder belachelijk veel studenten. Het BSA hangt als een hakmes boven de nekken van de eerstejaars, en als je niet presteert dan moet je weg.
We veroorzaken het probleem zelf, en de commercie weet studenten daarmee het schaduwonderwijs in te trekken.
Holland, als je het probleem wil oplossen, wees een vent en weiger het BSA te hanteren op je opleiding.
Betrokken student schreef op 28 februari 2023 om 18:41
En het bsa verwijderen gaat wel het gewenste effect creëren?
Buiten persoonlijke omstandigheden gekeken (waar een hoop in maatwerk te verbeteren valt wanneer studenten hulp behoeven!) moet elke student die BSA prima kunnen halen.
Organisaties als Athena laten simpelweg zien dat het onderwijs op de radboud, en specifiek de toetsing, dusdanig hapklare brokken zijn dat het behalen van ECTS ook makkelijker kan. Als een student geen één hoorcollege hoeft te volgen en met de samenvatting van Athena, of desnoods zelfs een training erbij, het tentamen kan afsluiten met een 6 is een kosten/baten analyse gauw gemaakt.
Het hele blok een vak volgen is een stuk intensiever qua tijd dan 2 dagen blokken op een samenvatting. Die tijd kan dan gebruikt worden om geld te verdienen, leuke dingen te doen, jezelf te ontwikkelen, etc etc.
Ik zou als student graag willen dat de radboud z’n onderwijs en toetsing zo inricht dat er voor dit soort partijen geen mogelijkheid is om voet aan de grond te krijgen. Zo begint het toch ineens angstvallig veel te lijken op onderwijs als consumptie, in plaats van inspiratie
Freek Oude Maatman schreef op 2 maart 2023 om 12:30
Ik ben het in grove lijnen eens met beide reacties, maar denk niet dat de hier voorgestelde oplossingen de kern van het probleem aanpakken of duiden. Het BSA is slechts relevant voor de B1, en als dit de grootste stressbron zou zijn voor de studenten zouden we slechts in de B1 een zucht naar zekerheid waarnemen. Naast het terechte tegenargument van ‘Betrokken student’ hierop is het daarnaast (volgens mij) ook niet goed mogelijk om bij studies van de grootte van Psychologie (lees: tegen de 600 studenten per jaargang) géén BSA te hanteren door de hoge kosten die studievertraging op deze schaalgrootte kan opleveren voor de opleiding zelf. Het is niet de bedoeling daarmee te schermen, en ik heb toegegeven ook geen inzicht in de financiën van de RU, maar we moeten wél erkennen dat naast de studenten ook opleidingsinstituten onder financiële druk staan. De prestatiedruk lijkt me verder vooral een maatschappelijk gedreven probleem; ik ken weinig docenten die graag extra druk opleggen. Enneh, daarnaast vind ik het al ‘mans’ (pun intended, laten we verder de heteronormativiteit maar schuwen) zat van Rob Holland dat hij op deze manier expliciet probeert in te grijpen.
Anderzijds denk ik dat ‘Betrokken student’ zelf een tegenstrijdigheid in hun eigen argument aanbrengt (alhoewel ik de roep om maatwerk ook zeker wil ondersteunen hier; daar valt in mijn ogen ook veel te winnen). Als studeren om interesse en inspiratie draait, waarom doet een student dan een vergelijking tussen de kosten in termen van de minimale tijdsinvestering voor de benodigde ECTs te bepalen, versus de baten van dezelfde tijd in ‘leuke dingen’, geld verdienen of (ironisch genoeg) zelfontwikkeling steken? We kunnen dan inderdaad de Radboud verwijten dat het onderwijs te ‘hapklaar’ is, en impliceren dat als dit minder het geval was studenten minder op samenvattingen/snelle trainingen zouden vertrouwen – maar dat argument steunt op het compleet ontduiken van enige mate van (volwassen) verantwoordelijkheid voor de eigen academische ontwikkeling aan de kant van de student. Als het zo is dat pas wanneer een cursus _vereist_ dat er continue, actieve deelname nodig is om de betreffende ECTs te behalen, er van studenten verwacht kan worden dat zij moeite in hun eigen opleiding gaan steken, valt er denk ik weinig te winnen. Cursussen zodanig inrichten dat het niet mogelijk is vakken te halen zonder onverdeelde aandacht lijkt me problematisch doordat dit nog veel meer stress zal veroorzaken dan er al is. Anderzijds is het knap lastig om meer te inspireren en intrinsieke motivatie te creëren, maar gelijktijdig ook toetsing zo in te richten dat blokken niet meer werkt (en zo weer angst/extrinsieke motivatie te vergroten). Blokken is onhandig omdat het vaak leidt tot het later vergeten van stof, wat zowel professioneel als academisch gelijk staat aan jezelf in de voet schieten.
‘Betrokken student’ framet hier echter het probleem verkeerd, in mijn ogen. In mijn – overigens zeer anekdotale – ervaring zijn dergelijke kosten-batenanalyses op dit moment misschien wel aanwezig, maar slaat de ’tijdsbalans’ helemaal niet door naar de ‘baten’ door de lage ‘kosten’, de lage benodigde tijdsinvestering van de studie. Het verhaal wat ik veel vaker hoor is dat studeren ontzettend duur is tegenwoordig, waardoor vooral voor uitwonende studenten met minder welvarende ouders bijbanen welhaast noodzakelijk zijn om boven de armoedestandaard te blijven. Ik heb het laatste jaar meermaals uitstel moeten geven omdat een student moest werken tussen een deadline en extra uitleg in een werkgroep. Waar ik eerst nog tegensputterde dat ‘voltijd studeren daadwerkelijk een voltijdsbaan is’, is mij al snel haarfijn duidelijk geworden dat dit tegenwoordig geen houdbare positie meer is als ik geen persoonlijke financiële crises wil veroorzaken. Als ik de hoeveelheid persoonlijke omstandigheden die direct gekoppeld zijn aan werkdruk, familiaire verantwoordelijkheden (door Covid gestorven ouders; extra zorgtaken onder thuiswonenden), huurkosten en slechte behuizing ook nog meeneem, klinkt dat eerdere verwijt als geprivilegieerde bullshit. Als we dan ook nog intersectionaliteit hierin meenemen wordt al snel duidelijk dat het speelveld voor studenten tegenwoordig niet alleen slecht onderhouden maar ook simpelweg compleet scheef is, en valt er enkel de conclusie te trekken dat kosten-batenanalyses voor veel studenten vrij noodzakelijk zijn. Ik veroordeel de keuze om naar commerciële zekerheidsleveranciers te stappen dan helemaal niet.
Het lastige is dat we (vanuit onze huidige posities) niet zoveel kunnen doen aan deze financiële problemen aan beide zijden. Docenten en studenten kunnen echter wél solidariteit tonen naar elkaar door niet naar elkaar te wijzen als bron van het probleem, maar er in plaats daarvan samen het beste van te maken. We zitten in hetzelfde (wel/niet katholieke) schuitje, immers. In mijn ogen zit de oplossing in het door studievereningen en/of de opleiding zelf organiseren en aanbieden van (betaalbare) ondersteuning, en het aangaan van een gesprek tussen de opleiding(en) en de studenten. Zo’n gesprek kan beter inzicht geven in de onderliggende redenen voor de huidige situatie, helpen om oplossingen te identificeren en alle partijen (wellicht zelfs de commercie) helpen om hier beter uit te komen. De druk op studenten is het kernprobleem, in mijn ogen, dus we moeten daar goed naar kijken. En wat het eerste punt betreft, dat is een minder gek idee dan het misschien lijkt: SPiN organiseerde vroeger (tot 2015, volgens mij) zelf altijd al de productie van samenvattingen, die toen voor 2 tot 4 euro per stuk verkocht werden. Ook (betaalbare) bijlessen werden toen nog via SPiN aangeboden, maar niet op de huidige schaalgrootte. Naar mijn weten is dat weggevallen door terugloop in actieve leden, maar ik vermoed dat veel huidige studenten hier vanuit sociale of politieke overwegingen wel voor te porren zullen zijn.
Kortom – tijd voor een dialoog?
CB schreef op 2 maart 2023 om 06:55
Wil ik toch even een lans breken voor SPiN. Ik denk namelijk dat een gesprek helemaal niet ‘im frage’ is. Hebben studieverenigingen niet een zekere autonomie/onafhankelijkheid, namelijk? Het zijn toch aparte rechtspersonen? SPiN kan daarmee toch gewoon zelf bepalen hoe en wat? En dat heeft men (dus ook de Radboud Universiteit) dan toch gewoon te accepteren? Zomaar wat vragen die even in me opkomen als eerste.
Onderwijsmedewerker schreef op 2 maart 2023 om 11:04
Waarom zou je als studievereniging mogelijk achterhaalde of zelfs onjuiste informatie aan je leden willen (door)verkopen? Als het ze om het geld te doen is, en de opleiding biedt hetzelfde bedrag, waarom zou je dan niet op dat aanbod ingaan? Welke redenen of banden met AthenaStudies heeft SPiN die deze relatie in stand doen houden? Er hangt wat mij betreft een vreemd luchtje aan.
Student schreef op 3 maart 2023 om 00:11
Dat het mag betekent natuurlijk niet dat het verstandig of überhaupt behoorlijk is. En ik snap ook niet zo goed waarom je je als vereniging liever afhankelijk maakt van zo’n commerciële partij met al zn grillen dan van de faculteit.
Uiteindelijk moeten studenten(verenigingen) en faculteit het toch samen doen, waarom je mekaar dan op deze manier de tent uit zou vechten ontgaat mij. Tenzij er op de achtergrond meer speelt zoals onderwijsmedewerker ook al suggereert.
FSW medewerker schreef op 6 maart 2023 om 10:58
SPiN huist in het gebouw van de faculteit Sociale Wetenschappen en het is voor studenten een verlengstuk van de opleiding. Studie – studievereniging. Je kunt dan niet claimen dat ze volledig onafhankelijk zijn.
L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 2 maart 2023 om 11:01
Ooit moest ik herhaaldelijk een raar antwoord op een definitievraag fout rekenen: de bron ervan bleek de samenvatting die de studievereniging verstrekte.
L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 2 maart 2023 om 11:08
Misschien betekent het toegenomen aantal studenten in elk NL-leeftijdscohort toch wel dat meer studenten op hun tenen moeten lopen om het academische niveau te halen.
Dit gegeven kan een deel van de (toegenomen) vraag naar deze ‘huiswerkbegeleiding’ en ’tentamentrucjescursussen’ mede verklaren.