Een supergeheugen is een kwestie van training. Een zesweekse training van een half uur per dag verandert je brein al in dat van een geheugenkampioen. Dat blijkt uit onderzoek van Martin Dresler en zijn collega’s van het Donders instituut voor hersenonderzoek.

Martin Dresler van het Donders instituut voor hersenonderzoek heeft al heel wat media te woord gestaan. En niet de minste: de BBC, Times magazine, CNN. De publicatie van Dresler en zijn collega’s in wetenschappelijk tijdschrift Neuron baart opzien vanwege de conclusie dat proefpersonen na een training  een brein krijgen dat lijkt op dat van winnaars van wereldwijde geheugenwedstrijden.

Honderd woorden
Dresler en zijn collega’s legden 23 geheugenkampioenen uit de top vijftig van de wereld onder de MRI-scan. Deze mensen zijn in staat om zo’n honderd woorden in vijf minuten te onthouden. De onderzoekers zagen bij hen een patroon van verbindingen tussen drie netwerken in het brein. Natuurlijk het netwerk dat een rol speelt bij geheugenvorming, maar ook eentje dat draait om visuele informatie en een netwerk dat vooral actief is in rust.

De kaas ligt bij de voordeur, de melk staat op het toilet

De proefpersonen aan wie Dresler en zijn collega’s een geheugentraining gaven, hadden nooit noemenswaardige prestaties verricht als het om onthouden gaat. De onderzoekers zagen bij hen vooraf dan ook niet dat patroon van hersenverbindingen die de kampioenen wel hadden.

Plaatsmethode
Voor de studie verdeelden de onderzoekers 51 proefpersonen in de leeftijd van 18 tot 30 jaar in drie groepen. Twee controlegroepen en één trainingsgroep van 17 personen.

De laatste groep kreeg een training die de meeste geheugenkampioenen zelf ook beoefenen: de plaatsmethode, ook wel bekend als het geheugenpaleis. Je koppelt daarbij informatie, zoals een boodschappenbriefje, aan een visuele route, bijvoorbeeld door je huis of langs de weg van huis naar je werk of een imaginair paleis (de kaas ligt bij de voordeur, de melk staat op het toilet, de stroop in de kelder). Op het moment suprême, in de supermarkt of tijdens een toets, hoef je in je hoofd alleen de route na te lopen.
Zes weken lang oefenden ze 30 minuten per dag. Vóór de training konden ze 26 tot 30 woorden onthouden, na de training ruim twee keer zoveel. Maar het meest opvallend is dat hun brein ging lijken op dat van de geheugenkampioenen.

‘Geheugenkampioenen hebben duizenden routes’

Een van de geheugenkampioenen die meewerkten aan het onderzoek is Dreslers eigen postdoc Boris Konrad. Hij stond tot voor kort in de top tien van de wereld, maar de concurrentie wordt steeds groter. De wereldkampioen uit China blijkt vijf uur per dag te trainen. Het was Konrad die Dresler jaren geleden wees op de plaatsmethode, die hij al toepaste tijdens zijn studie natuurkunde en computer science. Dresler: ‘Boris kent al zijn speeches uit het hoofd. Hij pakt voor elk deelonderwerp een punt op een route en kan zo  complexe teksten onthouden.’

Gemiste kans
Geheugenkampioenen hebben natuurlijk niet genoeg aan een route door het huis en eentje in de tuin. ‘Ze gebruiken tientallen routes met duizenden herkenningspunten en zijn ook altijd op zoek naar nieuwe routes. Als ze in het buitenland zijn, gaan ze ook gelijk op zoek naar zo’n nieuwe route.’ In de nabije toekomst zouden volgens Dresler ook 3d-routes in games een uitkomst kunnen zijn voor mensen als Konrad, die op dit moment in het buitenland geheugentrainingen geeft.

De plaatsmethode is overigens al stokoud. De Romeinen gebruikten ze om toespraken te onthouden. ‘Eeuwenlang werd de methode ook op scholen in West-Europa onderwezen. Dat dat nu niet meer gebeurt, is een gemiste kans’, vindt Dresler.

[kader-xl]Doe het zelf!
Hoe train je je geheugen als je voor een lastig tentamen zit? Neem eerst voldoende tijd om je een route (door je huis, het park of van de campus naar huis) voor te stellen. Dan geef je op die route herkenningspunten aan (op de bank, onder de lamp, bij de deur, op het bureau, op bed, in de wasbak). Probeer de route te visualiseren en loop daarbij je herkenningspunten een paar keer af. Daarna koppel je de informatie, zoals een boodschappenbriefje of de begrippen uit je studieboek, aan de herkenningspunten in die route. Het is mooi meegenomen als het begrip een beetje past bij het herkenningspunt. Je zult niet snel een pak melk op je bureau hebben staan, maar melkvlekken op je bureau is minder vreemd. Maar rare combinaties mogen ook, zoals melk op het toilet, want dat onthoud je wel. Op het tijdstip van je toets of in de supermarkt beeld je je in dat je opnieuw de route aflegt en zal je je de begrippen of boodschappen herinneren.[/kader-xl]

Met medewerking van Niels Kramer