Vanaf vandaag zijn alle Surinaamse slavenregisters, van 1830 tot 1863, digitaal beschikbaar. Geïnteresseerden kunnen de database, opgezet door historicus Coen van Galen, online doorzoeken via het Nationaal Archief.

Van Galen, universitair docent sociale geschiedenis, nam begin 2017 het initiatief om de registers te digitaliseren. Dat was geen sinecure, met 17.000 pagina’s aan boeken. Hierin werden relevant geachte gegevens van slaven genoteerd: onder andere hun voornaam – en die van hun moeder –, geboorte- en sterfdata, doorgemaakte ziektes en de plantage waar ze tewerk gesteld waren en diens eigenaar.

Crowdfunding

Dankzij een succesvolle crowdfundingsactie en de hulp van duizenden vrijwilligers is het nu gelukt. ‘Die mensen ben ik erg dankbaar, zij hebben zo hard gewerkt. In vier maanden tijd hebben ze alle foto’s van de boekpagina’s omgezet in tekst.’ Samen met zijn promovendi Maartje A.B. en Matthias Rosenbaum-Feldbrügge zette hij de teksten vervolgens om in een doorzoekbare database.

Nadat vorig jaar het eerste deel hiervan al online kwam (periode 1851-1863), is de database nu volledig beschikbaar. ‘De gegevens uit de periode daarvóór, die we nu toegevoegd hebben, waren juist het lastigst om te verwerken. Die oude registers waren veel rommeliger van opzet.’

Van Galen hoopt dat het register mensen duidelijker laat beseffen hoe mensonterend slavernij was. ‘Op het eerste oog lijkt het register een zakelijk overzicht, maar aan alles merk je dat slaven als minderwaardig werden gezien. Ze kregen geen achternaam, en alleen de naam van de moeders werden genoteerd.’

Familie terugvinden

Van Galen vervolgt: ‘Soms kregen ze ook racistische namen, zoals Monkie of Baviaan. Dat was dan hun roepnaam hè! Of – voor vrouwen – namen met een seksueel karakter: Venus, Charmantje. Bedenk je daarbij dat zo’n plantage-eigenaar met ze kon doen wat hij wou. Ze hadden totaal geen rechten.’

Daarnaast hoopt de historicus dat de digitalisering mensen kan helpen om hun familie terug te vinden. Dat was tot nog toe lastig. ‘Pas toen de slavernij werd afgeschaft, in 1863, werden ook achternamen geregistreerd. Voor veel mensen is het heel emotioneel dat ze dankzij deze registers eindelijk ook bewijzen hebben wie hun voorouders waren.’

‘Soms kregen ze racistische namen, zoals Monkie of Baviaan’

Ook wetenschappelijk gezien heeft het archief waarde; zo is er volgend jaar een congres in Nijmegen over het register. ‘Het is heel uniek, ook internationaal, om zoveel informatie bij elkaar te hebben staan. Hier kun je mensen 35 jaar lang van dag op dag volgen.’

Nu het slavenregister voltooid is, volgt wat Van Galen betreft de digitalisering van de Surinaamse burgerlijke stand. ‘Vaak wordt gezegd dat de gevolgen van slavernij nog generaties lang doorwerkt. Ik wil dat graag wetenschappelijk precies uitzoeken.’