De tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen wordt een nek-aan-nekrace tussen huidig president Emmanuel Macron en de extreemrechtse Marine Le Pen. ‘Als Le Pen wint, verdwijnt de Frans-Duitse as in het centrum van de Europese Unie’, zegt historicus Jan-Willem Brouwer.

Met 27,6 procent van de stemmen won zittend president Emmanuel Macron van centrumpartij La République en marche! gisteren de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen. Hij haalde 4,2 procent meer stemmen dan Marine Le Pen van het extreemrechtse Rassemblement National. De extreemlinkse Jean-Luc Mélenchon werd derde met 21,9 procent van de stemmen.

Over twee weken vindt de tweede en beslissende stemronde van de presidentsverkiezingen plaats. Net als vijf jaar geleden wordt het een tweestrijd tussen Macron en Le Pen. Alleen de twee kandidaten met de meeste stemmen uit de eerste ronde doen dan nog mee.

Nijpend

In 2017 won Macron overtuigend met 66,1 procent van de stemmen, maar deze keer zal het veel spannender worden, verwacht Jan-Willem Brouwer van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis. ‘Ik las zojuist op de website van de Franse kant Libération dat de situatie voor Macron nijpend is, omdat alle stemmen van de extreemrechtse Eric Zemmour (7 procent, red.) naar Le Pen zullen gaan’, zegt hij. ‘Macron heeft op dit moment niet zo’n bonus van een andere partij.’

Hoe interpreteert u de uitslag van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen?

‘Voor een zittende president is de uitslag van Macron niet eens zo slecht. Na zijn eerste zittingstermijn in 2012 haalde Nicolas Sarkozy bijvoorbeeld 27 procent. Alle voorspellingen waren dat Marine Le Pen heel erg in de buurt zou komen, met 4,2 procent is er nog wat marge.’

‘Dat neemt niet weg dat 30 procent van de kiezers in Frankrijk extreemrechts stemt, op Le Pen en Zemmour. En meer dan één op de vijf stemmers koos voor extreemlinks.’

‘De socialisten en de republikeinen, de twee grote machtsblokken in de Franse politiek, zijn compleet weggevaagd. De Parijzenaars hebben massaal niet op hun burgemeester Anne Hidalgo gestemd (1,7 procent), de kandidaat van de Parti Socialiste. De republikeinse kandidaat Valérie Pécresse (4,8 procent, red.) heeft het ook niet goed gedaan, mede door ruzie in haar partij.’

 Waarom lijken de verkiezingen deze keer veel spannender te gaan worden dan vijf jaar geleden?

‘Ik vond het vijf jaar geleden ook al erg spannend. Donald Trump was toen net verkozen in de Verenigde Staten, de vrees leefde dat Le Pen dat kunstje in Frankrijk zou overdoen. Macron presenteerde zich toen nog als een nieuwe kandidaat.’

‘Wellicht speelt Eric Zemmour nu een rol in de stijgende kansen voor Le Pen. Hij is nóg rechtser, waardoor Le Pen wellicht meer salonfähig is geworden. Merkwaardig genoeg werd Zemmour afgerekend op het feit dat hij pro-Poetin is, maar Le Pen niet. Terwijl ze op de website van het Rassemblement National nog steeds met Poetin op de foto staat en ze nooit afstand heeft genomen van haar sympathie voor Poetin.’

‘Het verkiezingsdebat over anderhalve week zal cruciaal zijn. Vijf jaar geleden maakte Le Pen een heel slechte beurt. Als dat opnieuw gebeurt, dan maakt Macron een goede kans.’

‘Als Le Pen wint, verdwijnt de Frans-Duitse as als centrum van de Europese Unie’

 Heeft Emmanuel Macron te weinig campagne gevoerd?

‘Dat weet ik niet. Hij was wat laat met zijn déclaration (kandidaatstelling, red.), maar dat is niet uitzonderlijk. In het verleden hebben zittende presidenten nooit veel campagne gevoerd. Maar in de komende twee weken moet hij volop aan de bak, zeker als hij de stemmen van de Mélenchon-kiezers wil winnen. Hij wordt door veel Fransen gezien als de president van de rijken, behorend tot de elite, met een bankiersverleden. Hij zal Le Pen moeten aanvallen op haar standpunten over de Europese Unie, Oekraïne, koopkrachtbeloftes, enzovoort.’

Wat is de rol van de oorlog in Oekraïne in de presidentsverkiezingen?

‘Die is vooral economisch, in de vorm van hoge inflatie en een dalende koopkracht. De gele hesjes waren al een probleem voor Macron, het aanslepende klimaatbeleid en de afbrokkelende verzorgingsstaat ook. Die problemen zijn, mede door de oorlog in Oekraïne, alleen maar groter geworden.’

 Wat gebeurt er als Le Pen wint?

‘Dan heeft Frankrijk een eurofobe president die een vrijzinnig beleid voert. Ik weet niet hoelang de financiële markten dat kunnen volhouden. De Franse staatsschuld en het begrotingstekort zijn nu al gigantisch groot.’

‘En dan hebben we het nog niet over de Europese Unie gehad. Le Pen wil dan wel vasthouden aan de Euro, maar ze wil voorrang geven aan mensen met Franse paspoorten op de arbeidsmarkt en bij huisvesting. Dan krijg je Hongaarse toestanden in Frankrijk en dan verdwijnt de Frans-Duitse as als centrum van de Europese Unie. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz zal in dat geval alle zeilen moeten bijzetten.’