Moeten we allemaal aan de ritalin? Vanavond organiseert Radboud Reflects een avond over die vraag. Hersenwetenschapper Marieke van der Schaaf geeft alvast een antwoord vanuit haar onderzoek: soms kan ritalin helpen, maar het is geen wondermiddel.

Zelf heeft ze nog nooit een ritalinpil genomen. Toch deed ze er jarenlang onderzoek naar. Hersenwetenschapper Marieke van der Schaaf lacht vanuit haar stoel in het Donders Instituut. ‘Ik heb er ook geen behoefte aan. Ik kan niet eens tegen koffie.’

Vanavond spreekt Van der Schaaf bij ‘Het Dilemma – Mag ik prestatiedrugs gebruiken?’, dat Radboud Reflects organiseert. Haar boodschap: Ritalin is géén wondermiddel om je studieresultaten mee te verhogen. Maar soms kan het best helpen.

Prestaties

Eerst een korte uitleg over ritalin. ‘De neuronen in je hersenen communiceren door middel van allerlei stofjes’, legt Van der Schaaf uit. ‘Twee van die stofjes zijn dopamine en noradrenaline. Dopamine bevordert je motivatie, noradrenaline helpt je focussen. Ritalin blokkeert de heropname van deze stoffen. Daardoor blijft de vrijgekomen dopamine en noradrenaline langer aanwezig in je brein. En dat voel je.’

‘Ritalin maakt je tegelijkertijd minder flexibel en creatief’

Voor haar studie liet Van der Schaaf proefpersonen verschillende taken uitvoeren. Opvallend genoeg hielp ritalin daarbij lang niet voor iedereen. De ene helft van de groep ging beter presteren met een pilletje op, de andere helft juist slechter. ‘Hoe dat komt, weten we nog niet. Ik vermoed dat het ligt aan de hoeveel dopamine en noradrenaline die je zelf al in je brein hebt. Vergelijk het met koffie: de één kan makkelijk drie koppen drinken, de ander wordt na een half kopje al onrustig. Dat is voor iedereen anders.’

Of ritalin je zal helpen, hangt volgens Van der Schaaf daarnaast af van de taken die je uitvoert. ‘Mensen worden wel degelijk beter in simpele taken, zoals woorden of plaatjes onthouden. Maar ritalin maakt je tegelijkertijd ook minder flexibel en creatief. Je kunt dus slechter verbanden leggen en multitasken.’

Hartfalen

Inmiddels zijn ook andere prestatiedrugs op de markt. In de Netflix-documentaire Take your pills komt het gebruik van adderall – een sterkere variant van prestatiedrugs, die vooral populair is in Amerika – aan bod. Daar gaat het gebruik bij sommige studenten helemaal de verkeerde kant op: ze belanden in psychoses, krijgen last van hun hart en storten in.

Met een kleine dosis ritalin zal dat volgens Van der Schaaf niet snel gebeuren. ‘Maar we weten wél dat het gebruik van zulke prestatiedrugs op de lange termijn slecht kan zijn voor je hart. Psychoses worden daarnaast vaak gekoppeld aan veel te veel dopamine in je brein. In uiterste gevallen zijn die risico’s er dus wel.’

Toch is Van der Schaaf zeker niet tegen prestatiedrugs. ‘Ik heb er vertrouwen in dat mensen zelf wel hun balans vinden. Ik hoop vooral dat mensen het niet te snel als een wondermiddel zien in. We hebben óók – juist – mensen nodig die creatief kunnen nadenken en verbanden kunnen leggen. Dat zou verloren gaan als iedereen continu aan de ritalin zit.’

Het Dilemma – Mag ik prestatiedrugs gebruiken? is vanavond om 20.00 uur in LUX. De avond is inmiddels uitverkocht.