Vroeger had de universiteit geen campus, maar stonden de onderwijsgebouwen verspreid over de stad. In het kader van 95 jaar Radboud Universiteit duikt Vox het beeldarchief in. Wat is er veranderd? Vandaag: het Bibliotheek- en Instituutsgebouw in de benedenstad.

In 1923, het stichtingsjaar van de universiteit, verwierf de Sint Radboudstichting in de benedenstad een allegaartje aan gebouwen dat onderdak moest bieden aan de duizenden boeken en de verschillende instituten van de drie eerste faculteiten: theologie, letteren & wijsbegeerte, rechtsgeleerdheid. Zeker in de beginperiode bezorgden de panden de universiteit veel kopzorgen.

Een voormalige bank, enkele woonhuizen, een sigarenfabriek en een wijnpakhuis aan de Snijderstraat en Muchterstraat. Dat geheel vormde vanaf 1923 het Bibliotheek- en Instituutsgebouw van de Rooms Katholieke Universiteit. De locatie was niet geweldig, maar door geldgebrek (tot aan 1948 kregen bijzondere universiteiten nog geen rijkssubsidie) had de universiteit geen andere keus. De samengevoegde gebouwen vormden een doolhof van gangen en trapjes, maar zagen er vanwege hun neoklassieke bouwstijl van buiten deftig uit.

Boekenproblemen

De grote collectie boeken zorgde al meteen voor grote problemen. Ruimtegebrek en vocht (schimmel) in de eerste provisorische bibliotheek maakten dat de bibliothecaris (H. de Vries de Heekelingen) al vrij snel met de handen in het haar zat. Hij schreef een brandbrief naar de Sint Radboudstichting, die leidde tot een verbouwing. Het bleek echter geen oplossing voor de lange termijn. Uiteindelijk werd overgegaan tot nieuwbouw. De bibliotheek was pas in 1928 klaar.

Dat het zolang duurde totdat de universiteitsbibliotheek kon worden geopend, kwam allereerst omdat zij om voorrang streed met de instituutsbibliotheken. Ook professoren hadden namelijk heel wat te klagen. Zo was er een groot gebrek aan studieruimte. Studenten konden maar twee middagen per week studeren in het Instituutsgebouw, omdat de hoogleraren de lokalen nodig hadden voor colleges. Uiteindelijk kwamen er extra studieruimtes en leken de problemen verholpen. Een andere factor die het bouwproces vertraagde, was de vraag of de universiteit wel in de benedenstad moest blijven. Er was sprake van een verhuizing naar nieuwbouw op de Wedren, maar dat bleek na veel discussie te duur.

Nadat de universiteit in april 1943 moest sluiten, bleef de bibliotheek boeken verstrekken aan (ondergedoken) studenten. Na de Tweede Wereldoorlog werd het zwaar beschadigde Bibliotheek- en Instituutsgebouw gedeeltelijk hersteld en weer in gebruik genomen als boekendepot. Het was echter niet erg in trek. Gebruikers klaagden over de onhandige ligging en de kilte. Toen in 1967 de huidige Universiteitsbibliotheek opende, was het gebouw in de benedenstad niet meer nodig. Uiteindelijk werd het in 1973 gesloopt.

Met dank aan Jan Brabers, universiteitshistoricus. Marjolein van Diejen maakte de foto van ‘nu’. Foto ’toen’:: Regionaal Archief Nijmegen.

Bronnen: Rob Wolf, De Trek naar het zuiden: gebouwen van de Katholieke Universiteit Nijmegen 1923-1998 (Nijmegen 1998) en Jan Brabers et al, Radboud in de Stad: Routeboekje (Nijmegen 2013)